به گزارش گیل خبر ، زباله ها سال های سال است که خوش نشین طبیعت شمال شده اند. ساحل، جنگل و کنار رودخانه هم ندارد. ماجرای میهمانی زباله ها در نوار شمالی از جنگل شروع می شود و تا ساحل ادامه پیدا می کند. زباله ها هر جایی را که پیدا کرده اند، نشسته اند. بازی بدی را با محیط زیست نوار شمالی شروع کرده اند. بازی مرگ طبیعت و خسارات جیران ناپذیر. روزی پنج هزار و ٥٠٠ تن زباله در سه استان شمالی کشور تولید می شود. بیش از ٩٠ درصد این زباله ها، به صورتی غیراصولی و در شرایط جغرافیایی که پذیرای طلای کثیف نیست، روی هم تل انبار می شوند و اصطلاحا می گویند که دفن شده اند. زباله های تل انبار شده، شیرابه خود را راهی رودخانه ها، سفره های آب زیرزمینی و دریا می کنند. همچنین آلودگی خاک به همراه می آورند، اما با این حال در سال های اخیر اقدامی که بتواند کمی از سنگینی بار زباله ها بر دوش طبیعت شمال بکاهد، اتفاق نیفتاده است. تبدیل به فاضلاب شدن دو رودخانه زرجوب و گوهررود که از میانه شهر رشت می گذرند، نمونه بارز آخر و عاقبت طبیعت شمال، زیر پای پسماندها شهری، فاضلاب و پسماندهای صنعتی هستند. این دو رودخانه در نزدیکی دره سراوان قرار دارند که مرکز دفن یا به قولی تل انبارشدن زباله های شهر رشت است. روزی ٦٠٠ تن زباله شهری درون این دره سرازیر می شود و به گفته معاونت نظارت و پایش اداره محیط زیست گیلان، «در هر ثانیه ٢٠ لیتر شیرابه از این طریق وارد رودخانه زرجوب می شود.» عظیم احدی فر معتقد است که «این دو به کانال فاضلاب تبدیل شده اند تا رودخانه» و به نظر می رسد در سال های اخیر این دو کانال به اشتباه نام رودخانه را یدک کشیده اند. او درخصوص دلایل خوش نشینی زباله ها در نوار شمالی کشور به «شهروند» می گوید: «براساس آمار شهرداری گیلان روزانه بیش از دو هزار تن زباله در استان تولید می شود که هزار و ٣٠٠ تن مربوط به شهرها و ٧٠٠ تن هم زباله روستایی است. برای کاهش دفن زباله ها سه کارخانه کمپوست در رشت، انزلی و رودسر احداث شده که ظرفیت اسمی حدود ٧٠٠ تنی برای تبدیل زباله ها به کمپوست را دارند. در این میان، چند ماهی می شود که کارخانه رشت به دلیل فرسوده شدن دستگاه ها فعالیت چندانی ندارد. تجهیزات مرکز انزلی کامل نشده و کارخانه رودسر هم هیچ وقت تکمیل نشد. به این ترتیب وجود این کارخانه ها در استان فقط در حد ظرفیت اسمی باقی ماند. به طور عملی هر روز در استان تنها ١٠٠ تن زباله به کمپوست تبدیل شده و باقی زباله ها دفن می شوند.» احدی فر با تأکید بر اینکه، مراکز دفن زباله، مراکز پرتاب زباله هستند، ادامه می دهد: «در استان ٢٥ مرکز دفن زباله وجود دارد که عمدتا مراکز پرتاب زباله هستند و پسماندهای شهری در آنها دفن نمی شوند. همچون دره سراوان که تنها ٢٠ کیلومتر با رشت فاصله دارد و روزانه پذیرای ٦٠٠ تن زباله شهر رشت است. زباله ها در این دره رها می شوند، حال آن که این دره در نزدیکی دو رودخانه زرجوب و گوهررود قرار دارد و شیرابه این ٦٠٠ تن زباله شهری، به راحتی وارد این دو رودخانه ای می شود که از میان شهر رشت می گذرند.» معاونت نظارت و پایش اداره محیط زیست گیلان، ادامه می دهد: «به دلیل سال ها تخلیه زباله در این مرکز در هر ثانیه ٢٠ لیتر شیرابه وارد رودخانه های همجوار می شود. این میزان شیرابه به دلیل بارش باران و فرآیند ٢٠ ساله که تولید شیرآبه بر اثر تخمیر در سطح میانی و عمیق خاک است، تولید می شود. وقتی زمان انباشت زباله طولانی شود، آب تولید می کند، این آب تبخیر نمی شود و در خاک نفوذ می کند، به سفره های آب زیرزمینی می رسد و وارد رودخانه ها می شود. در نمونه گیری که از رودخانه زرجوب بعد از مرکز دفن سراوان انجام شد، برخی شاخص های آلایندگی ٥/٢ برابر استانداردها بود و برخی دیگر همچون میزان فسفات بیش از سه برابر استانداردها.» مراکز دپو و دفن زباله در نزدیکی دریا که نشانی از تل انبار شدن زباله های شهری در نوار ساحلی است، یکی از معضلات بزرگ شهرهای شمالی است، به گفته احدی فر، «در استان گیلان هشت مرکز دفن پسماند ساحلی وجود دارد که در این میان، مرکز دفن زباله های شهری آستارا تنها ٥٠٠ متر با دریا فاصله دارد و مرکز دفن پسماندهای شهری در تالش به دریا چسبیده است.» این در حالیست که باید کمترین فاصله این مراکز از دریا سه کیلومتر باشد حال آن که این هشت مرکز کمتر از یک تا دو کیلومتر از دریا فاصله دارند. حریف شهرداری نمی شویم کارشناس پسماند اداره کل محیط زیست گیلان، درخصوص دلیل بحرانی بودن مشکل زباله ها در شمال کشور می گوید: «در بحث پسماندهای صنعتی، بهداشتی و کشاورزی با بخش خصوصی مواجه هستیم و می توانیم آنها را وادار کنیم تا مبانی زیست محیطی را رعایت کنند اما متأسفانه حریف شهرداری نمی شویم. بارها شهرداری ها را به دادگاه کشانده ایم اما از دادگاه هم نتیجه ای نگرفته ایم.» به اعتقاد او، تنها مایه خوشبختی این است که در یکی دو سال اخیر، فشارهایی را برای تفکیک زباله از مبدا وارد کرده ایم تا میزان ورودی زباله ها به مراکز دفن کاهش یابد، همچنین زباله سوزی تنها راه حل استان، برای برطرف شدن مشکل زباله ها است. جولان زباله ها در نوار شمالی کشور مختص گیلان نیست و طببیعت مازندران هم از این غول سیاه در امان نمانده است. رودخانه ها، جنگل ها و سفره های آب زیرزمینی مازندران نیز بوی شیرآبه گرفته اند و به گفته فربد فخاری کارشناس مسئول آلودگی های آب و خاک اداره کل محیط زیست مازندران، «این مشکل به دلیل شرایط جغرافیایی استان های شمالی بحرانی و حاد است.» دبیر کمیته پسماند محیط زیست مازندران، با اشاره به این که این استان حدود سه میلیون و ١٥٠ هزار نفر جمعیت دارد اما برای مدیریت زباله ها باید جمعیتی بیش از این را در نظر بگیرد، به «شهروند» می گوید: «در تعطیلات چند میلیون مسافر وارد استان می شوند، زباله مسافران در استان می ماند و مدیریت آن با استان است. با این حال، متأسفانه زباله ها را به روش سنتی مدیریت می کنیم. به خاطر شرایط جغرافیایی و ظرفیت گردشگری نمی توان زباله ها یا به عبارتی پسماند شهری را در استان به شیوه سنتی مدیریت کرد. برخی استان ها برای دفن زباله زمین دارند اما ما چنین امکانی نداریم و با این حال ٩٠ درصد زباله ها دفن می شوند. با توجه به شرایط جغرافیایی استان مکان یابی خوب نیست. برخی مجوز دارند، برخی ندارند. شرایط جغرافیایی استان طوری است که نمی توان مکان مناسبی برای دفن زباله ها در نظر گرفت.» او هم همچون همتای گیلانی خود درخصوص این که اگر زباله ها دفن می شوند، چرا آن قدر پسماند شهری در کنار رودخانه ها و سواحل شمالی دیده می شود، یادآوری می کند که «در استان ٢٧ مرکز دفن وجود دارند اما وقتی صحبت از دفن می شود، دفن می تواند به صورت تل انباری باشد، یعنی زباله ها در جایی روی هم انباشته شوند، بدون این که زیر خاک مدفون شوند. البته ما به عنوان محیط زیست، روش مدیریت پسماندها را قبول نداریم. معتقدیم باید به سمت تولید کمتر برویم و مدیریت پسماندها را تغییر دهیم.» تفکیک زباله های تر و خشک یکی از راه های کاهش پسماندهای شهری در تمام دنیاست، اما آنچه در مراکز دفن زباله در کشور دیده می شود، عدم تفکیک این زباله ها از یکدیگر است که فخاری در این مورد می گوید: «باید برای تفکیک زباله از مبدا یعنی از خانه ها اقدام کنیم. اکنون در مراکز دفن، کار تفکیک به صورت کاملا سنتی و در شرایط غیربهداشتی انجام می شود. زن، مرد و نوجوان در بدترین شرایط و بدون رعایت اصول بهداشتی کار تفکیک زباله را انجام می دهند. این افراد تنها ١٠ تا ١٢ درصد زباله ها را تفکیک می کنند و در بسیاری موارد زباله ها بدون تفکیک به مراکز دفن منتقل می شوند.» او درخصوص طرح زباله سوزی، پسماندهای شمالی کشور که گیلانی ها معتقدند تنها راه حل مشکل است، هم یادآوری می کند که مازندران برای طرح زباله سوز هم به دلیل شرایط جغرافیایی برای جانمایی دچار مشکل است و این راهکار هم مشکلی را حل نمی کند.» در مازندران هم سه مرکز دفن و دپوی زباله در نزدیکی دریا قرار دارد که مجموع مراکز دفن و دپوی زباله را در دو استان شمالی کشور به عدد ١١ می رساند. به گفته کارشناس مسئول آلودگی های آب و خاک اداره کل محیط زیست مازندران، «در استان دو مرکز دپوی زباله نزدیک دریا قرار دارند و یکی از مراکز هم که در ساحل است. مرکز دپوی محمودآباد کنار دریاست و دو مرکز بابلسر و فریدون کنار نزدیک خزر قرار دارند. این مراکز قبلا مرکز دپوی موقت بودند و زباله انباشته شده در آنها هر روز منتقل می شد اما درحال حاضر با مشکل حمل و دفن زباله ها در آمل مواجه هستیم و زباله ها هر روز منتقل نمی شوند و در این مراکز می مانند. در نشست هایی که با استاندار برگزار شده سعی داریم این مشکل را حل کنیم.» نزدیکی دو مرکز دفن و دپوی زباله در حالیست که اگر مرکز دپو یا دفن زباله ٥٠٠ متر هم از دریا یا رودخانه فاصله داشته باشد، باز هم شیرابه ها به نهرهای کوچک می ریزند و از طریق آنها وارد رودخانه شده و درنهایت به دریا ریخته می شوند. او درخصوص آلودگی های زیست محیطی که از طریق این پسماندها وارد روان آب ها یا سفره های آب زیرزمینی مناطق شمالی می شوند می گوید: «در کنار آلودگی های آب به دلیل انباشت زباله ها و مدیریت غیراصولی، در مناطق جنگلی آلودگی خاک داریم و این آلودگی ها به سفره های آب زیرزمینی نفوذ می کنند. این زباله ها پس از مدتی به عناصر خطرناکی تبدیل می شوند. استاندارد آن برای ورود به منابع آبی ١٠٠ تا ٢٠٠ واحد است و حال آن که درحال حاضر هزار برابر بیش از استانداردها آلودگی های پسماند وارد منابع آبی می شود.» در نظر گرفتن اعتبار برای حل این بحران چندین ساله، راهکار فخاری برای گریز از بحران پسماندهای شهری است. «باید مدیریت منطقه ای را در استان به اجرا بگذاریم. به این معنا که در مناطقی که استان ظرفیت گردشگری دارد، ورودی در نظر گرفته شود و درآمد آن برای محیط زیست هزینه شود. با توجه به این که مازندران منابع طبیعی بسیاری دارد و این منابع هم ملی هستند. مشکلاتی را که مردم استان دارند هم باید ملی دیده شوند و برای چنین معضلاتی اعتبار ملی در نظر گرفته شود.» تلاش ها برای حل مشکل چندساله هنوز نتیجه نداده و زباله ها فعلا خوش نشین آب وهوای پاک نوار شمالی شده اند. خوش نشینانی که حالا رنگ بحران را به نمایش گذاشته اند و به تهدیدی جدی برای منابع آب و جنگل های شمالی کشور تبدیل شده اند. منبع: شهروند