گیل خبر/ امروزه توجه به کتاب و کتابخوانی، یکی از نشانههای رشد و تعالی فرهنگی است. عادت به مطالعه، امری اکتسابی است که مانند دیگر الگوهای رفتاری در روند اجتماعی شدن فرد، پایه اولیه آن در خانواده شکل میگیرد. عادت به مطالعه والدین، سبب تشویق اعضای خانه در پذیرش این مسئله میشود. آنها به راحتی با کتاب انس و الفت میگیرند، به سوی آن جذب میشوند و مطالعه در زندگیشان، جزء امور ضروری تلقی میشود.
تغییرات ارتباطی گسترده در جامعه امروز با ایجاد شکافی نسلی میان والدین و فرزندان، لزوم مراقبت خانوادهها را چند برابر کرده است. علیرغم جایگزین شدن نهادهایی چون آموزش و پرورش و رسانهها به جای خانواده در جامعهپذیر کردن افراد در سطح وسیع و مشغله زیاد کاری و فکری والدین که سبب میشود وقت کمتری برای فرزندان خود داشته باشند، والدین هنوز هم میتوانند فرزندان خود را با کتاب به عنوان دوستی مهربان آشنا کرده و تصویری جذاب و دوستداشتنی از آن در ذهن آنان ایجاد کنند تا فرهنگ کتاب و کتابخوانی در آنها درونی شود.
به گفته اکثر جامعه شناسان، اقوام و مللی که با مطالعه مانوس بوده و کتاب و کتابخوانی در میانشان رواج بیشتری داشته است، توانسته اند فرهنگی ماندگارتر و پویاتر از خود به جای بگذارند و میراث فرهنگی و گنجینه های معارف و دستاوردهای عالمان و فرهیختگان خود را به نسل های دیگر منتقل کنند.
مطالعه میتواند نشأت گرفته از انگیزههای گوناگونی باشد که مهمترین آنها ارضای میل شخصی، علایق ذوقی و حرفهای و وسعت بخشیدن به این نوع علایق و ارضای نیازهای مبرم فکری، روحی و معنوی است.[۶] با توجه به اینکه جامعه امروز، در استفاده از وسایل ارتباط جمعی بهویژه شبکههای اجتماعی غرق شده است، کتاب و کتابخوانی میتواند اثرهای بسیاری بر ذهن و عملکرد انسان در زندگی شخصی و اجتماعی داشته باشد.
تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۰۹ در دانشگاه ساسکس[۷] نشان داده است که مطالعه، مؤثرترین روش برای مقابله با استرس است.
بنا بر تحقیقات منتشر شده در مجله آنلاین نورولوژی،[۱۰] خواندن کتاب در تمام طول عمر باعث میشود که مغز در سنین پیری، توانایی خود را حفظ کند. بزرگسالانی که فعالیتهای درگیرکننده مغز مانند کتاب خواندن و حل معما انجام میدهند، کمتر به بیماری آلزایمر مبتلا میشوند؛[۱۱] زیرا زمانی که افراد یک کتاب یا داستانی را دنبال میکنند، ناچارند چیزهای زیادی را به خاطر بسپارند. این امر موجب تقویت حافظه خواهد شد.
داشتن برنامه روزانه برای مطالعه و کتابخوانی نه تنها سبب کاهش استرس و یکی از بهترین روشهای مقابله با اختلالات خواب است؛ بلکه سبب میشود افراد در مواجهه با مسائل زندگی، با آگاهی بیشتری تصمیمگیری کنند. کتابخوانی میتواند به عنوان یک سرگرمی رایگان، سبب بهبود کیفیت زندگی شود. عضویت در کتابخانههای عمومی و بهرهمندی از کتابهای آنها، رسیدن به چنین مسئلهای را بسیار آسان میکند.
خانواده عامل بسیار مؤثری در ایجاد عادت به مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی است. محیط و شرایط خانواده، روش تربیتی و آموزشی والدین، طرز تفکر و نگرش والدین در رابطه با مطالعه و کتابخوانی، وجود کتب و نشریات قابل دسترس و نیز سطح اقتصادی و پایگاه اجتماعی خانواده، نقش بسزایی در ایجاد فرهنگ کتابخوانی در خانواده و تقویت آن دارد. بهکارگیری روشهای مختلف مانند ایجاد کتابخانه در منزل،تهیه کتابخوانهای الکترونیک، اهدای کتاب به عنوان هدیه یا پاداش و ... میتواند شوق و انگیزه کتابخوانی در میان اعضای خانواده را افزایش دهد.