«در کل ایران به طور میانگین چیزی حدود ۱۳۰میلیمتر بارندگی دریافت کردیم، در حالی که تا الان باید ۲۱۹ میلیمتر باران میبارید. این نشان میدهد میزان بارندگی در کل کشور ۴۱درصد زیر نرمال است. برای کشوری مثل ایران این عدد فوقالعاده تاثیرگذار است.»
مطالعهای که چند ماه پیش توسط برخی از محققین ایرانی در مجله نیچر منتشر شده بود نشان میداد که حجم باورنکردنیای از آبهای زیرزمینی کشور از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ میلادی تخلیه شده است یا به زبانی، ایران دیگر زیر زمین آبی ندارد.
حالا گزارشهای مرکز ملی خشکسالی نشان میدهد که چشم امید دوختن به آسمان هم برای حل ورشکستگی آبی ایران کافی نیست.
احد وظیفه، رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی میگوید: «امسال استثنائی است چراکه در برخی استانها به خصوص در جنوب و جنوب شرق بارندگیها به شدت کمتر از نرمال هستند. مثلا در هرمزگان که تا الان باید به شکل نرمال ۱۴۱ میلیمتر باران باید میباریده تنها ۲۰میلیمتر باران باریده است، یا در سیستانوبلوچستان بارشها نسبت به نرمال ۸۲درصد کاهش پیدا کرده، این اعداد وحشتناک است. در برخی استانها بارندگی فوقالعاده کمتر از نرمال است و در ۵۰ سال گذشته این میزان کمبارشی در آن مناطق بیسابقه بوده است. در کل کشور هم با یکی از سالهای استثنایی از نظر کم بارشی درگیر هستیم.»
اما برخلاف امیدی که نسبت به شروع بارشها وجود دارد، مقصر اصلی بیآبی ایران انسانها و نه مسائل طبیعی مثل بارش باران و افزایش دما هستند. نسبت به عوامل انسانی اصلی ورشکستگی آبی سالهاست که کارشناسان هشدار دادهاند، اما حالا در اوج بحران به نظر میرسد این موارد هم بیشتر دیده میشوند.
وظیفه توضیح میدهد: «کشاورزی ما برای بارندگی خیلی بیشتر از این حرفها انجام میشود. برای پاسخ به شما از استان خراسان رضوی مثال میزنم که قرار است از خلیجفارس به آن آب منتقل کنند. قرار است که ۵۵۰میلیون متر مکعب آب به آن منتقل بشود، همین الان از آبهای خراسان رضوی سالانه ۱.۱ میلیارد متر مکعب آب کم میشود. این روند تا کی میتواند ادامه پیدا کند؟ قطعا از یک جایی به بعد این روند قطع میشود، حتی قبل از آن آب شور میشود و دیگر برای کشاورزی هم این آب مناسب نیست.»
همچنان کشاورزی بیشتر از پتانسیل موجود در کشور انجام میشود و این میتواند پیامدهای وحشتناکی به همراه داشته باشد؛ مهاجرت، جنگ آب، غیرقابل زندگی شدن برخی شهرها و ...
وظیفه میگوید: هر منطقه از کشور از لحاظ توسعه کشاورزی، صنعتی و جمعیتی پتانسیل خاص خودش را دارد، اگر باری بیشتر از این پتانسیل قرار بدهید در بلندمدت با اثرات نامطلوب آن روبرو میشوید به طوری که محیط برای زیست نامتعادل میشود و تنش آبی ایجاد میشود.
وی ادامه داد: فکر نکنم که در اقلیم اتفاق خاصی رخ بدهد، چراکه بشر همچنان در حال انتشار گازهای گلخانهای است. تنها چیزی که میتواند تغییر کند، رفتار ماست. اگر این کار را نکنیم فقر ما از لحاظ منابع طبیعی بیشتر و بیشتر میشود و شاید ۲۰ سال آینده برخی از مناطق کشور برای زیست مناسب نباشد، این موضوع با احتمال زیاد ممکن است رخ بدهد.
دشتهای داخلی ما و استانهایی که در غرب زاگرس قرار دارند مثل قم، مرکزی، سیستانوبلوچستان، هرمزگان، جنوب کرمان و فارس در خطر هستند و معلوم نیست ۲۰ سال دیگر شوری آبشان در حد استفاده در کشاورزی باشد یا نه. یک بحث دیگر هم آلودگی آب است و شاید دیگر نقطهای پیدا نشود که چاه بزنید و آبش شرب باشد.
معقولانه این است که به اندازه پتانسیل اقلیمی هر منطقه بارگزاری کنیم، در غیر این صورت محیط را خورد میکنیم.
نظر شما: