به گزارش گیل خبر ، حوادث رویدادها، و اتفاقات تلخ و شیرینی که اطراف هریک از ما رخ می دهد، به گونه ای متفاوت عکس العمل مارا بر می انگیزد. واکنش هایی مانند خشم و عصبانیت، رضایت و خوشحالی، قدردانی یا انتقاد از عوامل و دلایل رویدادها واکنش های طبیعی است که بسیاری از ما در زندگی خصوصی و اجتماعی خود با آن روبرو می شویم. برخی از اتفاقات در پیرامون ما جنبه خصوصی و فردی دارند و هر یک از ما مختار است هرگونه که خود تشخیص می دهد با آن برخورد کند، اما بسیاری از رویدادهای اطراف جنبه اجتماعی دارند و تقریبا کل افراد یک جامعه را درگیر خود می کنند. نوع واکنش بعد از وقوع این دست از رویدادها دیگر جنبه فردی ندارد و جامعه باید درباره آن واکنش نشان دهد. مدتی است که در جامعه ایران نوع واکنش ها به وقایع روی داده از شیوه ابراز خشم و عصبانیت ویا رضایت و انتقاد و قدردانی به شیوه خطرناکی رسیده است و آن «بی تفاوتی» است. درطول زمان و به ویژه در یک دهه اخیر مردم از کنار بسیاری از معضلات و اتفاقات کشور با بی تفاوتی گذشته اند و این می تواند زنگ خطری برای جامعه ایران باشد. کافی است نگاهی به اخبار چند سال اخیر بیاندازیم. در حوزه سیاست ملت درگیر بحث های جناحی نمی شوند (منظور از ملت توده و بدنه جامعه و به اصطلاح عوام الناس هستند) تعصبات و حساسیت های خود را نسبت به هر دو جناح از دست داده اند، و شاید اگر بدبینانه بنگریم دیگر برایشان تفاوتی نمی کند که چه کسی بر سر کار باشد. در حوزه اقتصادی باز هم همین بی تفاوتی هویداست، هدفمندی یارانه ها با وجود آنکه هزینه های سر سام آوری را به سبد خانوار ایران وارد کرد، اما عکس العملی جز بی تفاوتی مردم را در پی نداشت، بالارفتن قیمت بنزین، مرغ و گوشت، روغن و برنج و اخیرا هم نان، با وجود آنکه از لحاظ معیشتی مردم را دچار تنگنا می کنند اما بازهم با بی تفاوتی روبرو می شوند. در هشت سال گذشته بیکاری بلای جان جوانان این مرزو بوم شده است، اما باز هم مردم بی تفاوت این قصه رنج را تحمل می کنند. در حوزه فرهنگی و اجتماعی که شرایط به مراتب وخیم تر است، مردم نسبت به جان و مال و آبروی همنوع خود بی تفاوت شده اند، تقریبا برایشان فرقی نمی کند که جوان غرق در خون میدان کاج یا جوان بالای دار میدان اعدام، چه کرده بودند. مردم بی تفاوتی شان به این تلخی ها را با گرفتن عکس و فیلم نشان می دهند! از منظر آسیب شناختی، بی تفاوتی در جامعه نوعی بیماری اجتماعی شناخته می شود، همان گونه که در نقطه مقابل آن، هرگونه اعتنای اجتماعی و نوع دوستی در حیات فردی و اجتماعی، نشانه پویایی و سلامت اجتماعی است. دکتر فاطمه امیر آبادی، روانشناس مسائل اجتماعی درباره رواج بی تفاوتی در جامعه ایران به خبرنگار بهارنیوز می گوید: ابتدا بیایید موضوع را کمی واضح تر ببینیم. یک سوال این است که چرا ما انسانها گاهی نسبت به رویدادهای محیطی ما بی تفاوتیم. سوال دیگر این است که چرا گاهی افراد نسبت به حقوق اولیه خود بی تفاوت می شوند. این دو سوال دو پاسخ کاملا متفاوت دارد. وی افزود: من سعی می کنم پاسخ این سوال را بدهم "چرا ما گاهی نسبت به یک نارضایتی، یا حقی که دریافت نکرده ایم اعلام نارضایتی نمی کنیم" انسانها برای مواجهه با مسائل و مشکلاتی که با آنها روبرو می شوند مجهز به ابزاری هستند به نام حل مساله. اما تفاوت عمده ای بین انسانها در نحوه حل مساله شان وجود دارد. بعضی انسانها مساله مدار و بعضی هیجان مدار هستند. نکته مهم این است که به هر حال هر فردی در برخورد با مسائل سعی می کند از خود واکنشی نشان دهد اما رویداد بد زمانی است که فرد احساس کند تاثیری بر حل مساله ندارد. بدین معنا که میزان تلاش فرد در راستای حل مساله ربطی با میزان حل مساله ندارد. در این شرایط فرد کم کم از میزان تلاش خود می کاهد و یا به عبارتی در اصطلاح روانشناسی دچار درماندگی آموخته شده می گردد. این روانشناس مسائل اجتماعی سپس با طرح این سئوال که «درماندگی آموخته شده» چیست؟ می گوید: تصور کنید شما سوار اتومبیلی هستید که راننده آن با سرعت زیاد و دقت کم رانندگی می کند و هر لحظه امکان دارد شما تصادف کنید. شما در این شرایط چه کاری خواهید کرد؟ مطمئنا به راننده تذکر خواهید داد. این تذکر را چند بار تکرار خواهید کرد؟ شاید 10-20 بار. حتی ممکن است دست به خشونت فیزیکی بزنید، به هر حال ممکن است جان خود را از دست بدهید، پس هر تلاشی می کنید. حالا فکر کنید خشونت هم نتیجه نداشته باشد. حال چه می کنید؟ اغلب افراد در این شرایط کم کم وارد مرحله ای می شوند که دیگر کاری نمی کنند و تلاشی نمی کنند. دکتر امیرآبادی، ادامه داد: در این حالت فرد هنوز استرس و فشار روانی زیادی را تجربه می کند اما شاید بروز بیرونی نداشته باشد. به این حالت «درماندگی آموخته شده» گفته می شود، بدین معنا که فرد می آموزد تلاشی نکند، زیرا تغییری ایجاد نمی شود. این شرایط می تواند شرایط ابتدایی افسردگی را ایجاد کند و فرد دچار افسردگی گردد. به نظر می رسد گاهی افراد در مورد مسائلشان دچار این عارضه میشوند، بدین معنا که احساس می کنند نمی توانند تغییری در شرایطشان ایجاد کنند، راحت ترین راه حل در این زمان درماندگی اموخته شده است، بدین معنا که افراد تصمیم می گیرند از شرایط کناره گیری کنند و کاری انجام ندهند. بی تفاوتی به تغییرات محیطی و عدم تلاش در جهت تغییر شرایط بطور کامل واضح خواهد بود. امیر آبادی، اضافه کرد: در حقیقت مردم ایران چند وقتی است که اطمینان پیدا کرده اند که اعلام اعتراض یا نشان دادن خشم و نارضایتی آنها تاثیری در بهبود اوضاع نخواهد داشت. فرض کنید مردم در بهترین و متمدنانه ترین حالت خود در اعتراض به موضوعی به خیابان ها بیایند، و با بدترین نوع واکنش ها مواجه نشده و از ابتدایی ترین حقوق خود ساقط نمی شوند؟ در این حالت، ملت متوجه می شوند که اعتراض شان نه تنها هیچ تاثیری در تغییر نداشته است بلکه اگر این اعتراض را ادامه دهند هزینه های سنگینی در پی خواهد داشت که کمترین آنها ستاره دار شدن در دانشگاه، مدرسه، محل کار و حتی محل زندگی است! بنابراین ترجیح می دهند، بی تفاوتی برگزینند. وی افزود: یا بر فرض اگر رسانه ها به عنوان تریبون های مردم بخواهند در اعتراض به فسادی که در تمام عرصه های مملکت ریشه دوانده است اعتراض کنند و مطلبی درج کنند، با هزینه هایی سنگین روبرو می شوند (در حالیکه در بسیاری کشورها، این نقش نظارتی رسانه ها تقویت و حمایت هم می شوند)، طبیعی است که ترجیح دهند بی تفاوت از کنار سه هزار و هفت هزار و دوازده هزار میلیارد تومان بگذرند! یا فرض کنید کارگردانی بخواهد واقعیات اجتماعی کشور خود را به تصویر بکشد آیا متهم به سیاه نمایی نشده و حاصل زحمتش در بایگانی توقیف از نظرها دور نخواهد ماند؟ این مسئله زمانی به نقطه بحرانی خواهد رسید که به گفته دکتر امیرآبادی درماندگی آموخته شده، در تک تک افراد جامعه نهادینه شود، در این صورت راه مردم و مسئولان جدا خواهد شد و مردم خود نقش خود را منفعل خواهند دید و در حالتی بدبینانه جامعه به سمت فروپاشی مدرن حرکت خواهد کرد. برای جلوگیری از تشدید این معضل هم مردم و هم مسئولان باید هشدارها را جدی بگیرند. مردم به خود بیایند و بر نقش خود در سرنوشت ایران مسلط شوند و مسئولان هم در عمل به این گفته خود که خادمان ملت هستند عمل کنند. /بهار نیوز