گیل خبر/ رها حقیقی شاید بعضی از شهروندان در سال گذشته شنیده باشند که رشت به عنوان اولین شهر کشور دارای سند بازآفرینی شد. شاید هم بسیاری از شنوندگان یا خوانندگان این خبر تصور کرده باشند که این نیز سندی از مجموعه اسنادی است که در کشور ما تصویب و به عنوان یک عبارت، بایگانی می شود. اما دلایل متعددی وجود دارد که نشان می دهد باید نگاه متفاوتی به سند بازآفرینی رشت داشت. مهم ترین دلیل این است که برخلاف موارد مشابه، این بار ایده پیش از اینکه در بروکراسی حاکم بر نظام مدیریت کشور به سند تبدیل شود، به عنوان رویکردی اصلی در سیاستگذاری های شهری رشت لحاظ شده و گام نخست از فاز اول آن اجرایی شده است. پیاده راه فرهنگی رشت، اولین بخش از جریان بازآفرینی شهر رشت بود که فروردین ماه سال گذشته افتتاح شد و حالا به نماد اصلی توسعه در رشت تبدیل شده است. پیش از اینکه به کار کردهای باز آفرینی و مصداق عینی اش یعنی پیاده راه بپردازیم، بهتر است نگاهی مختصر به تعریف مفهوم باز آفرینی بیندازیم. بازآفرینی شهری فرآیندی است که به خلق فضاهای جدید با حفظ ویژگی های اصلی فضایی (کالبدی و فعالیتی) منجر می شود. بازآفرینی شهری عبارت است از دید جامع و یکپارچه و مجموعه اقداماتی که به حل مسایل شهری بینجامد. به طوری که بهبود دائمی در شرایط اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و زیست محیطی بافتی که دستخوش تغییر شده را به وجود بیاورد. در واقع بازآفرینی شهری نتیجه تغییر ماهیت شهرها از کارکرد صنعتی به خدماتی بود. ساده ترین درس های گرفته شده از بازآفرینی دهه های ۱۹۷۰، ۱۹۸۰ میلادی این بود که بازآفرینی چیزی بیش از بحث آجر و ملات بوده است. از دهه ی ۱۹۹۰ میلادی به این سو، دگرگونی هایی در رویکرد بازآفرینی در ابعاد مختلف صورت پذیرفتند که در هم سویی با بحث های توسعه پایدار نیز مورد توجه قرار گرفت. در نتیجه ی فرآیند مدرنیته در ساحت شهرسازی، شهرها از هویت خود فاصله گرفتند. جنبش بازآفرینی به دنبال احیای این هویت در بستر جدید با اهداف توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی است. پروژه بازآفرینی به این دلیل در رشت از پیاده راه فرهنگی آغاز شد که بافت قدیمی مرکزی شهر با ساختمانهای قدیمی واجد ارزش تاریخی و مشرف به بازار سنتی به راحتی پذیرای این نگاه جدید بود. مسیر بازآفرینی رشت که قرار است شامل طولانی ترین پیاده راه جهان به طول هفت کیلومتر باشد از خواهرزاده امام، وارد بازار مسگران شده به پیاده راه فرهنگی می رسد و پی از اتصال به سبزه میدان، از مسیر پیر سرا به باغ مشکات و در نهایت به تالاب عینک خواهد رسید. بازآفرینی مبتنی بر تفکر عقلانیت و توسعه به عنوان رویکرد اصلی توسعه شهر رشت انتخاب شده است. در فرآیند بازآفرینی، هویت قدیمی رشت احیا و از یک سو از طریق رونق گردشگری اقتصاد شهر تقویت خواهد شد. همچنین سویه ی دیگر بازآفرینی مبتنی بر عقلانیت اجتماعی است. با پروژه بازآفرینی، محلات کم برخورداری نظیر عینک نیز از مواهب توسعه رشت بهره مند خواهند شد و زمینه ی کاهش فاصله دهک های جامعه فراهم می شود. در پروژه ای مثل پیاده راه، با حذف خودرو اختلاط اجتماعی شکل گرفته، و این باعث استحکام هویت جمعی شهر می شود. با آغاز احیای حاشیه رودخانه های زرجوب و گوهررود و همچنین احیای تالاب عینک گام هایی برای تحقق توسعه پایدار نیز برداشته شده است. بازآفرینی، فرآیندی نوین است که نقش حیاتی در گفتمان عقلانیت و توسعه دارد، چون تحولات قابل توجهی در شاخص های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بشر ایفا می کند. این رویکرد کلان نیازمند حمایت از سوی تصمیم سازانی در شورای شهر است که ظرایف و اهمیت بازآفرینی را درک کنند، نه اینکه غیرمسوولانه احیای بافت های قدیمی را تا حد آباد کردن قبر آبا و اجدادی این یا آن مسوول تقلیل دهند.