موسیقی برای مردم کردستان تنها یک هنر یا سرگرمی نیست؛ بلکه ریشه در تاریخ، فرهنگ و احساسات جمعی آن‌ها دارد. در هر گوشه از این سرزمین کوهستانی، صدایی شنیده می‌شود که روایتگر عشق، درد، مقاومت و امید است. خوانندگان کرد، با صدایی پرطنین و اشعاری سرشار از معنا، پلی میان گذشته و حال ساخته‌اند. در این مقاله، به معرفی بهترین خوانندگان کردستان می‌پردازیم؛ کسانی که آهنگ ها و آثار آنها نه‌تنها دل مردم کرد، بلکه دل بسیاری از ایرانیان و مردم خاورمیانه را نیز تسخیر کرده‌اند و آثارشان در وبسایت های زیادی مثل https://bartarmusics.ir منتشر شده است.

درباره موسیقی کردی بیشتر بدانیم

کردها امروزه در مناطقی از ایران، عراق و سوریه زندگی می‌کنند و با وجود تهاجم اقوام مختلف، همچنان سنت‌ها و فرهنگ خود را حفظ کرده‌اند. موسیقی کردی بخشی از این فرهنگ است که از گذشته‌های دور به صورت سینه‌به‌سینه منتقل شده و جایگاه ویژه‌ای در زندگی اجتماعی کردها دارد. آن‌ها برای مراسم‌های متنوعی چون کار، استراحت، عروسی، عزاداری و اعیاد از موسیقی بهره می‌برند؛ به‌ویژه نواهای فولکلوریک که در جشن‌ها و موسیقی خانقاهی که در موقعیت‌های عرفانی کاربرد دارد.

ترانه‌های کردی ریشه در افسانه‌ها، داستان‌های عاشقانه و روایت‌های دلاورانه دارند. ترانه‌های افسانه‌ای با عنوان دیوانی شناخته می‌شوند که کاویس آقا مشهورترین گردآورنده آن‌هاست. ترانه‌های عاشقانه نیز معمولا در دسته موسیقی غمگین جای می‌گیرند. موسیقی مقامی کردی نیز با گویش‌ها و زبان‌های مختلف گره خورده‌است. برای نمونه، لاوک به کردی کرمانجی، حیران با کرمانجی و سورانی، هوره به لهجه کلهری و سیاچمانه با هورامی اجرا می‌شوند.

تقسیم‌بندی موسیقی کردی به دو نوع بدون‌ ساز مانند بیت، هوره و حیران و با ساز رایج است. نوعی دیگر از تقسیم‌بندی، موسیقی باستانی (مانند سیاچماله و سیاچوپی) و موسیقی ملودیک (مانند صمد لچکی و ویسی) را شامل می‌شود. بیت‌خوانی، هوره، مویه و مور نیز از گونه‌های خاص موسیقی کردی هستند که هرکدام با محتوای خاص و شیوه اجرای منحصر به‌فرد، بازتاب‌دهنده احساسات عمیق و فرهنگ غنی مردم کردستان‌اند.

بهترین خوانندگان کردستان کدامند؟

موسیقی کردی با پیشینه‌ای غنی و رنگارنگ، سهم بزرگی در فرهنگ کردها دارد. در دل این موسیقی، نام خوانندگانی می‌درخشد که نه‌تنها صدا، بلکه هویت یک ملت را با خود حمل می‌کنند. در ادامه، نگاهی دقیق به پنج تن از برجسته‌ترین خوانندگان کردزبان خواهیم داشت.

ناصر رزازی

ناصر رزازی در ۳۰ خرداد ۱۳۳۴ در جورآباد سنندج به دنیا آمد و به‌عنوان یکی از چهره‌های شناخته‌شده موسیقی کردی شناخته می‌شود. او تنها یک خواننده نیست؛ بلکه شاعر و نویسنده‌ای است که به آموزش زبان‌های کردی و لری نیز می‌پردازد. رزازی در طول فعالیت‌های هنری‌اش، در حفظ زبان و موسیقی کردی نقش موثری ایفا کرده‌است. خانواده او نیز با هنر بیگانه نیستند. همسر او، مرضیه فریقی، نیز خواننده موسیقی کردی بود که متاسفانه در تابستان سال ۲۰۰۴ در یک سانحه پزشکی در سوئد جان باخت. از این زوج سه فرزند باقی مانده‌است: دو پسر به نام‌های ماردین و کاردو و یک دختر به نام دلنیا که راه پدر و مادر را در عرصه خوانندگی ادامه می‌دهد.

شهرام ناظری

شهرام ناظری در ۲۹ بهمن ۱۳۲۷ متولد شد و در جایگاه یکی از نام‌آورترین موسیقیدانان و خوانندگان موسیقی اصیل ایرانی قرار دارد. ناظری که اصالتا کرد است، فعالیت خود را در سال ۱۳۵۴ آغاز کرد. نخستین آلبوم‌هایش با محتوایی میهنی و به‌صورت مشترک با محمدرضا شجریان در دهه پنجاه و از سوی کانون چاووش منتشر شد. پس از پایان همکاری با این کانون، ناظری در دهه ۶۰ تمرکز خود را بر اشعار مولانا جلال‌الدین گذاشت و به‌عنوان نخستین خواننده‌ای شناخته شد که به‌طور ویژه به اشعار مولوی پرداخت. از میان آثار او، آلبوم «گل صد برگ» جایگاهی ویژه در میان علاقه‌مندان دارد.

حسن زیرک

حسن زیرک در آذر ۱۳۰۰ متولد شد و در سال ۱۳۵۱ در بوکان چشم از جهان فروبست. او یکی از تاثیرگذارترین خوانندگان ترانه‌های کردی به‌شمار می‌آید. زیرک در طول عمر هنری خود تعداد بسیار زیادی از آوازهای سنتی کردی را ضبط کرد و در حفظ فرهنگ غنی مردم کرد نقش مهمی ایفا نمود. تن صدای خاص او، دلیل اصلی محبوبیت و شهرتش بود. افزون بر کردی، حسن زیرک در زبان‌های فارسی، ترکی آذربایجانی، ارمنی و لری نیز آهنگ اجرا کرده‌است. نفوذ فرهنگی او نه‌تنها در میان کردها، بلکه در بین همسایگان فارس نیز قابل مشاهده است. امروز، حسن زیرک به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی کردها شناخته می‌شود. ترانه‌ «مریم بوکانی» از او، نمونه‌ای ماندگار از پیوند موسیقی و تمدن کردی است.

محسن لرستانی

محسن لرستانی در یک آذر ۱۳۶۳ در جعفرآباد کرمانشاه به دنیا آمد. این خواننده از دوران کودکی به موسیقی علاقه‌مند بود و یادگیری مهارت‌های خوانندگی در سبک پاپ و کردی را آغاز کرد. فعالیت حرفه‌ای او از سال ۱۳۸۶ شروع شد. دو آهنگ «زندان» و «غربت» از معروف‌ترین آثار او محسوب می‌شوند. شما می‌توانید آهنگ‌‌های معروف این خواننده را به‌راحتی دانلود کنید.

عزیز ویسی

عزیز ویسی متولد سال ۱۳۴۵ است و به‌عنوان خواننده و ترانه‌سرای حرفه‌ای در عرصه موسیقی کردی شناخته می‌شود. همکاری‌های وی با هنرمندانی چون محسن امیری و اسماعیل مردانی و همچنین اعضای گروهش، کاوه قادری و جعفر زلکه‌ای، باعث شناخته شدن بیشتر او شده‌است. عزیز ویسی و گروهش با بهره‌گیری از آلات موسیقی فراموش‌شده، در زنده نگه‌داشتن موسیقی شاد و اصیل کردی نقش مهمی داشته‌اند. آلبوم‌هایی همچون «دیلان»، «دختر کرد» و «سوما» از آثار معروف او هستند. او چهار فرزند به نام‌های سهند، سروه، سوما و سونیا دارد که نام یکی از آلبوم‌هایش نیز برگرفته از نام فرزندش است.

سخن پایانی

موسیقی کردی، فراتر از آواها و آهنگ، نمایانگر هویت، تاریخ و فرهنگ مردمی است که در طول قرن‌ها با صلابت، رنج، عشق و آرمان‌هایشان زیسته‌اند. در این میان، خوانندگان برجسته‌ای چون ناصر رزازی، شهرام ناظری، حسن زیرک، محسن لرستانی و عزیز ویسی، هرکدام با صدای منحصربه‌فرد و آثار ماندگارشان، نه‌تنها میراث موسیقایی کردها را حفظ کرده‌اند، بلکه آن را به نسل‌های جدید منتقل و به جهانیان معرفی کرده‌اند.

این هنرمندان با بهره‌گیری از زبان، گویش و احساسات بومی، روایتگر داستان‌های عمیق مردمان کرد، از سوز دلدادگی، رنج تبعید، شادی عروسی و معنویت خانقاه، شده‌اند. شناخت و قدرشناسی از این بزرگان، تنها تجلیل از هنر نیست، بلکه احترامی‌ست به فرهنگی که با همه سختی‌ها، همچنان زنده، پویا و الهام‌بخش باقی مانده‌است. موسیقی کردی، با صدای این هنرمندان، همچنان می‌تپد و ادامه دارد.