تجمل گرایی؛ از جلوه گری تا زوال هویت

گیل خبر/ تجمل‌گرایی، بیش از آن‌که صرفاً یک سبک زندگی باشد، تجلی یک سلطه فرهنگی پنهان است؛ سلطه‌ای که می‌کوشد با تغییر ذائقه‌ها، اولویت‌ها و ارزش‌های انسانی، ملت‌ها را از درون تهی سازد. فرهنگ استعماری، با ترویج مصرف نمایشی، رقابت در ظاهر، و وابستگی به کالاهای لوکس و وارداتی، در واقع تلاش می‌کند استقلال فکری و اقتصادی جوامع را از میان بردارد و آن‌ها را به مصرف‌کنندگان صرف بدل کند.

این الگو در گیلان نیز ردپای خود را بر جای گذاشته است. سرزمینی که پیش‌تر به سادگی، خودکفایی و احترام به کار و تلاش شهره بود، اکنون در برخی لایه‌های اجتماعی با نوعی شیفتگی به نمایش رفاه و تقلید از مدل‌های بیرونی مواجه شده است. از مراسم ازدواج پرهزینه گرفته تا رقابت در ساخت ویلاهای لوکس، همه و همه گواه آن است که تجمل‌گرایی دیگر یک انتخاب فردی نیست، بلکه به مسئله‌ای اجتماعی بدل شده است.

آسیب چنین الگویی تنها در ابعاد اقتصادی و روانی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه به‌تدریج، ریشه‌های فرهنگی، روابط انسانی، و حتی باورهای بومی را تضعیف می‌کند. جامعه‌ای که به ظواهر دل می‌سپارد، در برابر بحران‌ها کم‌رمق‌تر می‌شود، چرا که تاب‌آوری‌اش نه بر پایه معنا، بلکه بر اساس تصویر شکل گرفته است.

برای مقابله با این پدیده، نیازمند بازتعریف مفاهیم عزت، موفقیت و زیبایی در بستر فرهنگ بومی هستیم. گیلان، با پشتوانه فرهنگی غنی و تاریخی پرافتخار در مقاومت در برابر سلطه، می‌تواند بار دیگر الگویی از اعتدال، قناعت و عزت نفس را ارائه دهد؛ الگویی که از درون برخاسته و با هویت واقعی این دیار هم‌خوان است.