تحلیل اثر پروانه ای تغییرات ژئوپلیتیکی ناشی از رفتارهای احتمالی و آتی ترامپ

گیل خبر/ محمد رحیمی؛

فعال رسانه ای

رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و تهاجمی دونالد ترامپ در سیاست خارجی می‌تواند زنجیره‌ای از تغییرات ژئوپلیتیکی را به همراه داشته باشد که اثرات آن فراتر از مرزهای ایالات متحده و حتی کشورهای مورد هدف مستقیم این سیاست‌ها خواهد بود. با توجه به مفهوم "اثر پروانه‌ای"، هرگونه تغییر کوچک در یک منطقه می‌تواند پیامدهای بزرگی در نقاط دیگر جهان داشته باشد. در ادامه به بررسی پیامدهای احتمالی رفتارهای ترامپ و تغییرات مرتبط در سطح بین‌المللی، به‌ویژه در خاورمیانه و جنوب آسیا، می‌پردازیم.

استعفای دولت ترودو و پیامدهای ناشی از آن:

استعفای دولت جاستین ترودو در کانادا می‌تواند به عنوان یکی از نقاط آغازین این زنجیره از تغییرات عمل کند. این رخداد، در صورت وقوع، می‌تواند باعث ایجاد بی‌ثباتی سیاسی در کانادا شود و نفوذ این کشور در صحنه بین‌المللی را کاهش دهد. این بی‌ثباتی ممکن است کانادا را به مرکز تقابل جنگ های اقتصادی دولت های چین و آمریکا قرار دهد.

اشغال احتمالی گرینلند توسط آمریکا:

یکی دیگر از سناریوهای بالقوه، اشغال گرینلند توسط آمریکا است. در صورت وقوع چنین سناریویی، توازن قدرت در قطب شمال تغییر خواهد کرد و رقابت‌های جهانی بر سر این منطقه استراتژیک تشدید خواهد شد. این امر می‌تواند باعث تغییر تمرکز قدرت‌های جهانی از خاورمیانه به قطب شمال شود، که خود به خلأ قدرتی در خاورمیانه منجر خواهد شد. این تغییر تمرکز، می‌تواند به تشدید تنش‌ها و رقابت‌های منطقه‌ای میان کشورهای خاورمیانه منجر شود.

نگاه ترامپ به خلیج مکزیک و کانال پاناما:

تمرکز ترامپ بر خلیج مکزیک و کانال پاناما به‌عنوان نقاط استراتژیک می‌تواند به افزایش حضور نظامی و اقتصادی آمریکا در این مناطق منجر شود. این افزایش تمرکز، ممکن است باعث کاهش توجه و منابع آمریکا به خاورمیانه شود. در نتیجه، بازیگران منطقه‌ای مانندجمهوری اسلامی ایران و ترکیه ممکن است از این خلأ قدرت استفاده کرده و نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش دهند. این تغییرات می‌تواند به تشدید رقابت‌های منطقه‌ای و حتی بروز درگیری‌های جدید منجر شود.

پیامدهای تغییرات در خاورمیانه و جنوب آسیا:

1. افزایش درگیری‌های منطقه‌ای:کاهش توجه آمریکا به خاورمیانه ممکن است کشورهایی مانند ایران، عربستان سعودی و ترکیه را به افزایش تلاش‌های خود برای پر کردن خلأ قدرت تشویق کند. این رقابت‌ها می‌تواند به درگیری‌های بیشتر در مناطق بحران‌زده مانند سوریه، یمن و افغانستان منجر شود.

2. پیگیری سیاست‌های الحاق‌طلبانه:کاهش تمرکز جهانی بر خاورمیانه ممکن است برخی کشورها را به دنبال پیگیری سیاست‌های الحاق‌طلبانه سوق دهد. به عنوان مثال، ایران ممکن است تلاش کند نفوذ خود را در بحرین افزایش دهد یا در شمال افغانستان به حمایت بیشتر از اقلیت‌های شیعه بپردازد. الحاق بخشی از مناطق شمالی و شنال غرب افغانستان به ایران میتواند پروسه جنگ آب که توسط دولت ترکیه علیه ایران در جریان است را با شکست مواجه کند.

3. تغییر در الگوهای همکاری منطقه‌ای:کشورهای خاورمیانه و جنوب آسیا ممکن است برای کاهش وابستگی به قدرت‌های خارجی، به دنبال ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای جدید باشند. این ائتلاف‌ها می‌توانند به مدیریت بهتر مسائل منطقه‌ای و کاهش تنش‌ها کمک کنند، اما در عین حال، ممکن است رقابت‌های جدیدی را نیز ایجاد کنند.

تأثیرات بر سیاست‌های ایران:

رفتارهای ترامپ می‌توانند به تغییراتی در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران نسبت به کشورهای همسایه و فارسی‌زبان منجر شوند:

افغانستان: ایران ممکن است تلاش کند نفوذ خود را در مناطق شیعه‌نشین افغانستان افزایش دهد و سیاست‌های امنیتی خود را برای مدیریت بحران‌های مرزی تقویت کند.

آذربایجان: در صورت تشدید رقابت‌های منطقه‌ای، ایران ممکن است روابط خود با گروه‌های شیعه در آذربایجان را تقویت کند و به دنبال گسترش همکاری‌های اقتصادی با این کشور باشد.

بحرین: ایران ممکن است حمایت خود از شیعیان بحرین را افزایش داده و سیاست‌های عمیفق ‌تری برای تقویت نفوذ خود در این کشور اتخاذ کند.

کشورهای فارسی‌زبان: ایران می‌تواند دیپلماسی فرهنگی خود را در کشورهای فارسی‌زبان تقویت کند و تلاش کند روابط اقتصادی و سیاسی خود را با این کشورها گسترش دهد.

نتیجه‌گیری:
رفتارهای ترامپ، با توجه به ماهیت تهاجمی و غیرقابل پیش‌بینی آنها، می‌توانند زنجیره‌ای از تغییرات ژئوپلیتیکی را به راه اندازند که اثرات گسترده‌ای بر خاورمیانه و جنوب آسیا خواهد داشت. این تغییرات نیازمند تحلیل‌های دقیق و اتخاذ سیاست‌های پیشگیرانه توسط کشورهای منطقه برای جلوگیری از بی‌ثباتی‌های بیشتر است. ایران و دیگر کشورهای منطقه باید با هوشیاری و برنامه‌ریزی دقیق به این تغییرات پاسخ دهند تا بتوانند از فرصت‌های ایجاد شده بهره‌برداری و از تهدیدات احتمالی جلوگیری کنند.