نگاهی به تاریخچه شهر باران های نقره ای

گیل خبر/ سال ۱۳۹۲ در زمان شهرداری محمدابراهیم خلیلی بود که گروهی از اساتید و فرهیختگان گیلانی گرد هم آمدند تا روزی را به عنوان روز رشت برگزینند، موارد بسیاری از جمله واقعه مشروطه، نهضت جنگل و... مورد بررسی قرار گرفت و در سال ۱۳۹۳ به پیشنهاد روبرت واهانیان، از تاریخ شناسان بزرگ رشتی، روز ۱۲ دی ماه به مناسبت مرکز استان شدن این شهر در زمان حکومت سلسله‌ی صفویان، مورد تصویب قرار گرفت و سرانجام در سال ۱۳۹۴ به افتخار نکوداشت شهر رشت، ۱۲ دی به عنوان روز رشت نام گذاری شد.

به مناسبت همین روز نگاهی کوتاه به تاریخچه‌ این شهر رویایی داشته‌ایم:

رشت، این شهر دوست‌داشتی و خاطره انگیز ابتدا آبادی بود که در میان دو رودخانه گوهررود و سیاهرود قرار داشت و از این جهت نیز قدمت دیرینه دارد.

ولی از جهت سابقه شهری، اولین بار حمدا... مستوفی، در قرن هشتم هجری، از این شهر نام برده است.

نام قدیمی رشت دارالمرز یا دارالامان بوده که قبل از این دو، به آن بیه می گفته اند.

بیه در لغت نامه ها، رود و یا مصب بین دو رودخانه معنی شده است و چنین به نظر می رسد که دلیل این نامگذاری، قرار گرفتن آن در میان دو رودخانه است که مانند حفاظ و دیوار شهر محسوب می گردید.

دهخدا معتقد است، چون شهر رشت در سال ۹۰۰ هجری ساخته شده، بنابراین برای نام این مکان از ماده تاریخ آن استفاده کرده اند و کلمه رشت به حساب ابجد ۹۰۰ هجری است.

آبادانی شهر رشت، از زمان شاه عباس صفوی که در آن زمان، به صورت آبادی بوده شروع شد و در زمان قاجار، به دلیل توسعه اقتصادی ایران و روسیه، گسترش پیدا کرده و نام قدیمی محلات شهر رشت، که اکثراً بیانگر پیشه ساکنین آن است، در سفرنامه ها نیز آمده و جز دو سه مورد از آنها بقیه به همان نامهای قدیمی خود مشهور و معروف هستند که عمده ترین آنها عبارتند از:

ساغریسازان ـ رودبارتان ـ خمیران زاهدان ـ دباغیان ـ کوزه گران ـ خمیران چهل تن ـ چله خانه ـ چمارسرا ـ استادسرا ـ پاسکیاب ـ سرخبنده ـ آتشگاه بیستون ـ صیقلان ـ زرجوب ـ کیاب ـ سبزه میدان ـ دو برادران (چهار برادران) که از جمله محلات قدیمی شهر رشت محسوب میشود.

رشت از سال ۱۰۰۴ هجری قمری به فرمان شاه عباس مرکز استان گیلان و مرکز معاملات نوغان و ابریشم شد که در آن زمان محصول اول گیلان بود. این امر موجب شد که مالکان بزرگ و بازرگانان ایرانی، روسی، یونانی و ارمنی که تاجر نوغان ابریشم بودند به این شهر توجه کنند و این شهر رشد چشمگیری پیدا نماید.

ملگونف، جهانگرد روس که در سال ۱۲۷۵ هجری قمری به رشت سفر کرده بود، در خاطرات خود نوشته است که این شهر در آن روزگار دارای ۵۴۶۳ خانه ۱۰۲۱ مغازه و ۲۷۳۱۴ نفر جمعیت بوده است. در نظر او رشت شهری بود بسیار خوش وضع با خانه های زیبای رو به دریا که بازرگانان از هند، بخارا، روم و عثمانی به سودای ابریشم به آن سفر می کردند.

در دوران مشروطه و بعد از آن، گیلان به یکی از کانون های تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران تبدیل شد. نهضت استقلال طلبانه جنگل، گسترش شهرها، تاسیس آموزشگاه های متعدد و ارتقای سطح فرهنگ شهروندان رشت، این شهر را در زمره پیشروترین شهرهای کشور قرار داد.

هم اکنون، شهر رشت با ۱۳۶ کیلومتر مربع مساحت، دارای بیش از ۶۸۰ هزار نفر جمعیت است. روز رشت گرامی باد.

گرد آوری و تدوین مطهره احمدی

تهیه شده در واحد چند رسانه ای گیل خبر