آشنایی با اصطلاحات در نقشه برداری

با گذر زمان و پیشرفت در تجهیزات مورد استفاده در نقشه‌برداری، علم و هنر نقشه‌برداری رونق یافت. بنابراین در قرن ۱۸ میلادی به تقسیم این هنر به شاخه‌های دیگر پرداختند، تا به راحتی و با اصول درست بتوان از آن بهره برد. فعالیت در شاخه نقشه‌برداری می‌تواند به سه صورت دفتری، ترسیم نقشه و عملیات زمینی صورت بگیرد. در این مقاله قصد داریم تا با اصطلاحات در زمینه نقشه‌برداری آشنا شویم. همراه ما باشید تا بتوانید به درستی نقشه‌های خود را تفسیر کنید.

انواع اصطلاحات نقشه‌ برداری

همانطور که گفته شد یکی از جذاب‌ترین علوم زمین‌شناسی رشته نقشه‌برداری می‌باشد، که اطلاعات خود را به صورت نمادهای خاص به نمایش می‌گذارد. به همین دلیل علاقمندان این حوزه نیازمند شناسایی و تفسیر این نقشه‌ها هستند تا بتوانند به درک بهتری از آن برسند.

اصطلاح نقشه‌برداری عام: نقشه‌برداری عام رابطه مستقیمی با تمامی فرایندهای تهیه، چاپ، جمع‌آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل داده‌ها دارد و با کارتوگرافی که به معنای هنر طراحی نقشه است، متفاوت می‌باشد.

اصطلاح نقشه‌برداری خاص: نقشه‌برداری خاص می‌تواند هم معنی عبارت سوروینگ باشد. این نوع نقشه‌برداری شامل یکسری اندازه‌گیری‌های چون فواصل، زوایا، طول عمودی یا افقی است. که با استفاده از این اطلاعات و پردازش آن‌ها می‌توان یک نقشه را ترسیم کرد.

اصطلاح نقشه‌برداری مستوی: این نوع نقشه‌برداری با کمک قواعد هندسه مسطح صورت می‌گیرد. در این نقشه‌برداری محدودیت‌ها چون انحنای زمین و زوایا در نظر گرفته نمی‌شوند و فاصله بین نقاط، به عنوان یک خط مستقیم در نظر گرفته می‌شوند.

اصطلاح نقشه‌برداری معدنی: به فرایند تهیه اطلاعات مربوط به تونل، اطلاعات جغرافیایی، معادن، تهیه نقشه و تاسیسات زیرزمینی نقشه‌برداری معدنی گفته می‌شود. به عبارتی در این نقشه‌برداری با توجه به اطلاعاتی که در زمینه شکل، ابعاد و موقعیت تونل‌ها به دست می‌آید، می‌توان به طراحی تاسیسات زیرزمینی پرداخت یا عملیات منابع زیرزمینی را شروع کرد.

اصطلاح نقشه‌برداری ساختمانی: در این نقشه‌ها اطلاعاتی چون تاسیسات وابسته، محورها، وضعیت ساختمان‌ها و ابعاد آن ثبت می‌شود تا برنامه‌ریزی و اجرای مراحل ساختمان‌سازی شروع شود.

اصطلاح نقشه‌برداری ژئودتیک: این نوع نقشه‌برداری برخلاف نقشه‌برداری مستوی است و مسطح فرض کردن زمین، خطاهای زیادی را در پی دارد. بنابراین در این نوع نقشه‌برداری ابزارهای دقیق‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرد، تا بتوان از این نقشه‌برداری در پروژه‌هایی چون سازه‌های بزرگ، بزرگراه‌ها، پل و تونل‌ها بهره گرفت.

اصطلاح نقشه‌برداری از دریاها: در این نوع نقشه‌برداری تجهیزات بروزتر و متفاوت‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال می‌توانیم به لیزرهای دریایی، تصویربرداری دریایی و سونارها اشاره کرد. با استفاده از این تجهیزات می‌توان اطلاعاتی چون ویژگی جغرافیایی دریاها، تعیین عمق آب، ثبت وضعیت کف دریاها را به دست آورده و در نهایت با تحلیل این منابع می‌توان به بهره‌برداری از منابع دریایی و مطالعه بر روی محیط زیست را انجام داد.

اصطلاح نقشه‌برداری مسیر: برای طراحی مسیرهای مختلف و فعالیت در این زمینه، شناسایی مسیرهای طراحی آب، گاز و خطوط انتقال نیرو و سایر زیرساخت‌ها، نیازمند نقشه‌برداری مسیر است.

اصطلاحات تجهیزات نقشه‌ برداری

آزیموت: آزیموت به صفحات نصف النهار گفته می‌شود که زاویه‌های افقی این صفحات اندازه‌گیری شده است.

اصطلاح ارتفاع: به زاویه عمودی که بر صفحه افقی وارد می‌شود، ارتفاع می‌گویند.

اصطلاح آلیداد: یکی از اجزای تشکیل دهنده دستگاه تئودلیت، آلیداد می‌باشد. این قطعه با چرخش خود به سمت تلسکوپ، محور اصلی را به چرخش در می‌آورد.

اصطلاح بنچمارک: بنچمارک به یک شیئی گفته می‌شود که با استفاده از نقطه مشخص آن، می‌توان به تعیین ارتفاعات بر روی زمین دست یافت.

اصطلاح پرگار بازودار: با استفاده از این ابزار می‌توان شعاع طولانی را رسم کرد.

اصطلاح تئودولیت: اندازه‌گیری زاویه‌های عمودی یا افقی توسط دستگاه تئودولیت صورت می‌گیرد.

اصطلاح پایگاه داده کنترل نظرسنجی: شبکه ژئودوزیکی یک مرجع فضایی می‌باشد که یک چهارچوب برای هر نوع نظرسنجی را فراهم می‌کند و پایگاه داده کنترل نظرسنجی، به عنوان یکی از رکوردهای آن شناخته می‌شود.

اصطلاح مقیاس: رابطه بین ابعاد واقعی و ابعاد نقشه، مقیاس نام می‌گیرد. به عبارتی مقیاس، نشان دهنده اندازه نقشه به واقعیت است. یا نشان می‌دهد یک واحد واقعی متعادل چند واحد بر روی نقشه است.

اصطلاح قطب‌نما: برای دریافت اطلاعاتی چون آزیموت مغناطیسی یا شمال مغناطیسی، می‌توان از این دستگاه استفاده کرد. با استفاده از قطب‌نما می‌توانید تا ۳۶۰ درجه جهت را مشاهده کنید.

اصطلاحات نام برده شده در بالا و در ادامه که ذکر خواهیم کرد، اصطلاحات به کار برده شده توسط مهندس نقشه‌ بردار است. به بیانی دیگر مهندسان با استفاده از این تجهیزات می‌توانند عملیات نقشه‌برداری را با دقت زیاد انجام دهند، تا اطلاعات و داده‌های به دست آورده دارای کمترین خطا باشد. اگر نیازمند نقشه‌برداری از زمین خود هستید تا موقعیت مکانی توپوگرافی و مرزهای زمین خود را به دست آورید، می‌توانید از مجموعه مهندس کمک بگیرید تا در کمترین زمان عملیات نقشه‌برداری زمین شما را شروع کنند.

اصطلاح تراز کروی: این نوع تراز‌ همانطور که از نامش پیداست به شکل یک کره فلزی است که در امتداد و بالای آن یک محفظه شیشه‌ای قرار گرفته است. درون این محفظه حباب‌هایی قرار دارد که شعاع‌های آن‌ها دارای اختلاف ۵ میلی‌متری است.

اصطلاح گونیای مساحی: برای مشخص کردن زوایای ۴۰، ۳۵، ۹۰ درجه در امتداد مفروض روی زمین، از گونیای مساحی استفاده می‌نمایند. طراحی و ساخت این گونیاها براساس قوانین بازتاب نور و شکست آن است.

اصطلاح لمپ افقی و قائم: لمپ افقی جایگاهی در زیر آلیداد دارد و برخلاف آن لمپ قائم به صورت صفحه‌ای در کنار آلیداد و عمود بر لمپ افقی قرار می‌گیرد. از این لمپ‌ها برای تعیین ارتفاع محور قراول روی و وضعیت سمتی آلیداد کمک می‌گیرند.

اثر انعکاس نور، تلسکوپ، چهار ضلعی با دو قطر، زاویه حامل، استقرار قوس اتصال، قوس دایره‌ای، قوس افقی، تراز استوانه‌ای، مقیاس خطی، فتوگرامتری، کارتوگرافی و... از اصطلاحات بکار رفته در حوزه نقشه‌برداری است، که مهندسان با استفاده از آن‌ها به طراحی نقشه می‌پردازند.