گیل خبر/ در پی فراخوان پایگاه خبری تحلیلی گیل خبر به منظور طرح مباحث حرفه‌ای و بیان چالش‌ها و مشکلات حوزه فرهنگ و هنر و همچنین ایجاد گفتمان توسعه فرهنگی توسط متخصصین امر در استان گیلان، از این پس ذیل عنوان "دغدغه‌های فرهنگی" شاهد مقالات، نقطه نظرات، نقدها و یادداشت های هنرمندان و فعالان فرهنگی خواهیم بود.

در سی و هشتمین شماره از سلسله مطالب "دغدغه‌های فرهنگی" یادداشت رضا حقی مدرس و کارگردان تئاتر را میخوانیم:

بیش از دو دهه هست که اجرای کارهای هنری سطح شهر ازجمله تئاتر خیابانی، نمایش فیلم، نقاشی دیواری، حجم و مجسمه برعهده شهرداری است.
هر چند در زمینه اجرای موسیقی، رشت سابقه دیرینه دارد و قدمت گروه موزیک شهرداری رشت به دوران پهلوی اول بر میگردد و در بعد از انقلاب توسط مهندس شگفت شهردار وقت رشت در سال۱۳۸۰ گروه موزیک شهرداری رشت دوباره احیا شد.

برای اجرای تئاتر خیابانی در همه شهرها احتیاج به مجوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این امر در مورد نمایش فیلم و اجرای کنسرت موسیقی نیز صادق است. و هر اداره یا ارگانی حتی شهرداری بخواهد برنامه ای درسطح شهر برگزار کند باید گروه مذکور از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز اجرا با قید زمان ومکان داشته باشد.

جالب توجه است که شرط مجوز فقط برای اجرای تئاتر خیابانی، نمایش فیلم و گروه موسیقی است. ولی در مورد آثار تجسمی مانند نقاشی دیواری، خوشنویسی، المان و مجسمه این قانون رعایت نمی شود. وآثار تجسمی بدون مجوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح شهر اجرا و یا نصب می شوند.
اجرای تئاتر خیابانی یا موسیقی و یا نمایش فیلم می تواند حداکثر هزار نفر مخاطب داشته باشد. ومعولا یک ساعت در معرض دید شهروندان قرار می‌گیرد.
ولی نقاشی دیواری، مجسمه و حجم چندین سال به صورت شبانه روزی در سطح شهر دیده می شود و با توجه به جمعیت یک شهر و آمار گردشگران، هر کدام از این آثار می تواند دهها هزار بازدیدکننده داشته باشند.

جدا از این مسئله که اجرای ضعیف یک موسیقی یا تاتر خیابانی یا نمایش فیلم برای یکبار اتفاق می افتد و به ظاهر و سیمای شهری خدشه‌ای وارد نمی کند.

هر شهروندی به سادگی می تواند با روی برگرداندن و یا تندتر راه رفتن شاهد اجرای برنامه مذکور نباشد. ولی هنرهای تجسمی از نقاشی دیواری گرفته تا حجم ومجسمه سالیان متوالی در سطح شهر دیده می شوند و تبدیل به هویت یک شهر میشوند.

نقاشی دیواری و مجسمه و حجم های سطح شهر رشت دارای تضاد شدید کیفیتی از نظر محتوا، اجرا و حتی نگهداری هستند.

در سطح شهر نقاشی دیواری قابل تأمل و به ندرت نقاشی دیواری که توسط هنرمندان حرفه ای خلق شده باشد را می توان دید. و در کنار آن ها سطح وسیعی از کارهای ضعیف و بسیار ضعیف، چه به لحاظ محتوا و اجرا و چه به لحاظ جانمایی در سطح شهر دیده می شوند.

این امر در مورد حجم و مجسمه نیز مشهود است اکثر مجسمه ها و حجم ها از نظر محتوی و کیفیت ساخت و اجرا و جانمایی از کیفیت هنری لازم بر خوردار نیست و باری به هر جهت بودن این آثار در سطح شهر هر بیننده متخصصی را آزار می دهد.

این مسئله ارتباط مستقیمی به شهردار یا سر پرست شهرداری کنونی و یا شورای شهر فعلی و یا مدیر فعلی سازمان سیما منظر شهرداری ندارد.
مسئله این است تفکر مبتنی بر تکیه به نظر کارشناسان و متخصصین هنری در مدیریت شهری از ۶ دوره شورای شهر گرفته تا شهرداران گذشته و مدیران سازمان سیما منظر وجود نداشته و ندارد.

فقدان این تفکر که می بایست از کارشناسان و هنرمندان متخصص در طراحی، ساخت، جانمایی و نظارت استفاده شود در این سال ها دیده نشده است.
نگهداری تخصصی مجسمه نیز در شهر جابگاهی ندارد. ازمجسمه میرزا کوچک در پیاده راه فرهنگی شهرداری گرفته که از جنس برنز ساخته شده است ولی هر سال روی مجسمه برنزی را رنگ می زنند! -که باعث مضحکه هر کارشناس هنری است - تا مجسمه آیت الله احسانبخش در میدان صیقلان که آن هم از جنس سنگ است ولی سالی چند بار رویش رنگ زده میشود!

یا مجسمه اسب سوار بی هویتی که مابین میدان نیروی دریایی و میدان امام علی نصب شده است. نه تناسبی بین اندازه سوار با اسب وجود دارد نه فیگور درست یک اسب سوار را دارد ونه جانمایی درستی شده است.

آخرین حجم ساخته شده جدید که در میدان امام حسین نصب شده نیز از این قاعده مسنثنی نیست و هیچ تناسبی بین اندازه حجم اجراشده و اندازه میدان وجود ندارد.

نقاشی های دیواری سطح شهر عموما بدون در نظر گرفتن مکان فضای مورد نظر طراحی واجرا می شوند. وقتی در بافت شلوغ مرکزی رشت شما نقاشی دیواری با محتوای بی ربط و تعدد رنگ زیاد استفاده کنید، علاوه بر اینکه هیچ زیبایی به این فضای شلوغ اضافه نمی شود بلکه شلوغی فضا و مکان را تشدید می کند.

در بسیاری از این مکان ها به علت شلوغی و تراکم بیش از حد احتیاج به این نوع نقاشی دیواری نیست شاید رنگ آمیزی تک رنگ فضا را زیباتر کند و باعث آرامش روانی شهروندان میشود.

در نظر گرفتن فضاو محیط اطراف، پرسپکتیو، جانمایی و نوع رنگ به کار رفته در نقاشی مسائل تخصصی هستند که باید صفر تا صد توسط هنرمندان خبره، زیر نظر کارشناسان متخصص اجرا شود.

با وجودی که شهرداری دارای کارمندان و کارشناسان با تخصص و مدرک رشته‌های معماری، نقاشی، گرافیک، تئاتر و صنایع دستی است ولی بر اساس شنیده ها هیچ کدام از این افراد در سازمان تخصصی خودشان یعنی سازمان سیما منظر و فضای سبز شهری اشتغال ندارند و همین افراد درمناطق پنچ گانه شهرداری و یا سازمان های تابعه دیگر شهرداری مشغول فعالیت هستند.

چرایی عدم اخذ مجوز بخش تجسمی را از آقای عماد زاده کارشناس مسئول هنرهای تجسمی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی جویا شدم.

ایشان در پاسخ اعلام کردند طبق قانون باید کلیه المان ها و مجسمه ها و نقاشی های دیواری سطح شهر ها از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استعلام شود و ادارات کل طرحهای پیشنهادی را به اداره بررسی طرح ها و المان های شهری مستقر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌فرستند تا بعد از تایید توسط وزارت خانه در شهر ها اجرا شوند. ولی این کار با وجود نامه نگاری در استان تاکنون کمتر اتفاق افتاده است است و بعضی از شهردارهای شهرهای استان، به ندرت به طور سلیقه‌ای تقاضای صدور مجوز را بعضی اوقات انجام میدهند.

به تازگی وزارت ارشاد برای تعامل و تسریع در صدور مجوز را به استانهای کشور داده است تا شورای ارزشیابی متشکل از نمایندگانی از شهرداری، اداره ارشاد، اداره میراث فرهنگی و گردشگری، اداره مسکن و شهرسازی، دانشگاه و دو نفر از کارشناسان هنری در استان تشکیل شود وکلیه کارهای تجسمی سطح شهر ها بعد از اخذ مجوز از این شورا قابلیت اجرا شدن در سطح شهر ها را دارا می باشند.

اینکه چرا تاکنون این قانون در مورد تاتر خیابانی، موسیقی ونمایش فیلم اجرا می شده، ولی در مورد آثار تجسمی این اتفاق نمی افتاده جای سوال است. آیا کم کاری اداره فرهنگ وارشاد اسلامی در استان سبب این امر است یا بی توجهی شهرداری به این قانون باعث اجرای آثار ضعیف در سطح شهر شده است.
شهر رشت دارای دانشکده در رشته های معماری، نقاشی، گرافیک است که هرساله دانشجویان زیادی از این دانشگاه فارغ التحصیل می شوند.

رشت دارای حداقل ده مجسمه ساز حرفه ای کشوری است.

رشت دارای ۷۰ آموزشگاه تجسمی است ولی متاسفانه هیچ حلقه ارتباطی بین این دانشکده‌ها و مراکز آموزشی و آموزشگاه ها و شهرداری وجود ندارد.
امید داریم حلقه ارتباطی در جهت ارتقاء کیفی و کمی آثار تجسمی در سطح شهر تشکیل شود.

با وجود این همه اساتید و فارغ التحصیلان دانشگاهی و آموزشگاه و نبود حلقه واسط و عدم ارتباط این ادارات و دانشگاه، با شهرداری آدمی احساس میکند در شهری زندگی میکند به نام مجمع الجزایر رشت! که این جزیره‌ها هیچ ربطی به هم ندارند.