۱۴۰۰/۱۰/۲۰ ۱۲:۳۲
سالهاست از دو کریدور شمال-جنوب و شرق- غرب از کشور و مزیت ها حمل از مسیر این کریدورها و کسب درآمدهای ناشی از ترانزیت کالا سخنان و نظارت متنوعی می شونیم اما هنوز نتوانستیم از این مزیت جغرافیایی کشور بهره برداری کنیم. با بررسی زیرساختهای سخت افزاری و نرم افزاری موجود در کشور از قبیل راه ها ، بنادر ، خطوط ریلی ، کامیونها و حتی سامانه های کنترلی موانع مشکلات متعددی وجود دارد.
امین افقی ، عضو هیات مدیره و معاون امور بندری حوزه خزر سازمان منطقه آزاد انزلی بر منافع کریدور شمال جنوب تاکید کرد و درعین حال موانع تسهیل و توسعه ترانزیت کالا در کریدور شمال – جنوب را برشمرد.
طبق اظهارات افقی ، توسعه همکاریهای منطقه ای و بین المللی با هدف رونق ترانزیت کالا ازمسیر ایران ، اگرچه بسیار حائزاهمیت است اما ترانزیت صورت گرفته متناسب با پتانسیل موجود کشور نیست. با وجود دسترسی به مرزهای آبی درشمال و جنوب کشور بهبود زیرساخت های لجستیکی و احداث و ارتقاء بنادر کشور می تواند در استفاده از مزیت های جغرافیای استفاده نمود لذا باید برای بهره برداری از ظرفیت های کریدورهای بین المللی عبوری از ایران برای توسعه بنادر و راه های دسترسی به بنادر توجه ویژه نمود.
عضو هیات مدیره و معاون امور بندری حوزه خزر به تسهیل کریدور شمال – جنوب برای ارتباط منطقه ای اشاره کرد و گفت:
موقعیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران در منطقه و مسیرها و گذرگاه های تجاری عبوری از ایران در یکطرف و رشد اقتصاد و تولید در کشورهای هندوستان و چین و عضویت ایران در دو اتحادیه اوراسیا و سازمان همکاری های شانگهای از طرف دیگر و نیز مشکلات مربوط به حمل و نقل دریایی خصوصا با بسته شدن کانال سوئز ، باعث گردید تا مسیرهای ترکیبی جایگزین بیش از گذشته مورد توجه دولت ها و تجار قرار گیرد.
سالهاست از دو کریدور شمال-جنوب و شرق- غرب از کشور و مزیت ها حمل از مسیر این کریدورها و کسب درآمدهای ناشی از ترانزیت کالا سخنان و نظارت متنوعی می شونیم اما هنوز نتوانستیم از این مزیت جغرافیایی کشور بهره برداری کنیم. با بررسی زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری موجود در کشور از قبیل راه ها ، بنادر ، خطوط ریلی ، کامیونها و حتی سامانه های کنترلی موانع مشکلات متعددی وجود دارد.
کریدورهای تجاری می توانند بعنوان پدافند غیرعامل و نقش تعیین کننده ای در دور زدن تحریم ها و تأمین مواد اولیه کشورها محسوب گردند. طبق نظر کارشناسان، حرکت کشتی های تجاری از هندوستان به آسیای میانه از طریق کانال سوئز در مسافتی به طول ۱۶ هزار و 130 کیلومتر، ۴۰ روز طول می کشد اما بعد از تکمیل کریدور ریلی شمال - جنوب، طول این کریدور 7،200 کیلومتر خواهد بود (8،930 کیلومتر کوتاهتر) و فقط ۱۴ روز زمان نیاز خواهد داشت .
وی در پاسخ به این سوال که آیا این ارتباط صرفا با روسیه است یا کشورهای اوراسیایی و اروپایی نیز مطرح است؟گفت:
روسیه بزرگترین کشور جهان و بزرگترین بازار در بین کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را داراست. با توجه به تمرکزپراکندگی جمعیت کشور روسیه در شمال دریایی کاسپین و با توجه به روابط سیاسی فی مابین بی شک روسیه بعنوان هدف اول و اصلی این ارتباط تجاری است. البته بعد از روسیه ؛ دومین کشور و بازار بزرگ اتحادیه اوراسیا ، کشور قزاقستان است که بعنوان هدف دوم می تواند در نظر گرفته شود. با توجه به ابر پروژه یک کمربند یک جاده کشور چین و کریدور چین – قزاقستان – ایران (بندرکاسپین) اهمیت توسعه تجارت با کشور قزاقستان را دوچندان می کند. بی شک با تحقیقات بازارهای منطقه و دیپلماسی اقتصادی و شناخت بازارهای کشورهای همسایه می توان از درآمدهای ترانزیتی کالا بین کشورهای همسایه نیز بهره برد. نمونه آن در ماه گذشته ترانزیت کالا از امارات به ترکیه از مسیر ایران بوده که می توان ترانزیت کالا بین امارات و روسیه را نیز از برنامه ها و اهداف ترانزیتی کشور بحساب آورد.
افقی در رابطه با ظرفیت کریدور شمال جنوب جهت گسترش همکاریهای بین المللی تاکید کرد:
درعصر جهانی شدن ، مدیریت صحیح زنجیره تامین ، بهره گیری از فناوری های نوین تولید، پردازش یا محل مصرف کالاها، به حداقل رساندن هزینه های تولید ، نقش مناطق به عنوان مبادی ورودی و خروجی کالاها، هر روز پررنگتر از گذشته می گردد، نقشی حیاتی که در کاهش هزینه حمل و تاثیر مستقیم بر هزینه تمام شده کالا یا خدمات تولیدی مشهود و غیرقابل انکار است. راه‌گذر شمال - جنوب مهمترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا می‌باشد که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا ۴۰ درصد کوتاهتر و از نظر هزینه تا ۳۰ درصد ارزانتر می‌باشد. راه‌گذر شمال – جنوب یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه است و کشورهای در مسیر این راه‌گذر هر یک با تشکیل اتحادیه و انعقاد قراردادهای همکاری در رقابتی همه‌جانبه به توسعه و تجهیز بنادر، جاده‌ها، ترمینال و مسیرهای ریلی خود می‌پردازند.
وی در ادامه موانع تسهیل و توسعه ترانزیت کالا در کریدور شمال – جنوب را برشمرد و گفت:
در حال حاضر ضعف زیرساختها در ایران مشکل عمده کریدور است و برای تکمیل آن سه مشکل عمده وجود دارد:
1- عدم تکمیل راه آهن رشت – آستارا: خط آهن قزوین - رشت - انزلی - آستارا، از ایستگاه رشت به دو شاخه رشت - انزلی به طول ۴۰ کیلومتر و رشت - آستارا به طول ۱۷۰ کیلومتر تقسیم می شود البته با توجه به احداث خط راه آهن رشت – بندرکاسپین؛ به زودی شاهد تکمیل شدن این خط و اتصال ریل به مجتمع بندری کاسپین خواهیم بود و می توانیم با تکیه بر حمل و نقل ترکیبی از مسیر منطقه آزاد انزلی و استفاده از مزیت های قانونی مناطق آزاد شاهد فعالیت کریدور شمال – جنوب و گسترش ترانزیت کالا از منطقه آزاد انزلی باشیم.
2- عدم تکمیل راه آهن چابهار – زاهدان: خط آهن چابهار – زاهدان به طول 580 کیلومتر که حدود 30% پیشرفت فیزیکی داشته و ریل‌گذاری آن شروع شده و انتظار می رود ظرف سه سال آینده راه‌اندازی شود.
3- عدم تجهیز بندر چابهار به امکانات مورد نیاز برای پذیرش انواع کشتی. با توجه به ظرفیتهای منطقه آزاد چابهار و سرمایه گذاری خارجی صورت پذیرفته در این بندر .
وی تاکید کرد: علاوه بر موارد فوق لزوم نوسازی و تجهیز ناوگان شرکت کشتیرانی دریای خزر و تشکیل کنسرسیوم تجاری حمل و نقل متشکل از بانک ها و شرکت های فعال در این حوزه به منظور توسعه ترانزیت کالا از مسیر دریای کاسپین و تشکیل منطقه آزاد مشترک با کشور روسیه یکی از دستاوردهای سفر اخیر و توافقات انجام شده هیأت منطقه آزاد انزلی با طرف روسیه بود.
وی به نقش منطقه آزاد انزلی در فعالسازی کریدورهای تجاری اشاره کرد وگفت:
انعقاد تفاهم نامه های همکاری مشترک از طریق مناطق آزاد می تواند نقش به سزایی در ایجاد همگرایی اقتصادی با کشورهای منطقه ایجاد کند. انعقاد تفاهم نامه همکاری فی مابین مناطق آزاد چابهار و انزلی با منطقه ویژه لوتوس و هند ؛ نمونه ای از امکان توسعه روابط اقتصادی از طریق مناطق آزاد کشور با کشورهای همسایه و منطقه می باشد.
وجود شهرک های صنعتی و احداث شهرک صنعتی جدید در منطقه آزاد انزلی با هدف جذب و فعالسازی شرکت های نوآور و صادر کننده کالا می تواند نقش به سزایی در تکمیل زنجیره ارزش ایجاد نماید.
افقی ادامه داد: از دیگر مزیت های این منطقه در توسعه تجارت وجود گمرک تخصصی ، وجود نهاد های مالی و بیمه ای ، فاصله کم تا بازار مصرف ، کاهش هزینه ها بعنوان تسهیلات مناطق آزاد ، ساخت سردخانه در مجتمع بندری کاسپین و زیرساختهای بندری وتکمیل اسکله های بندر نسل سوم توسط بخش خصوصی و ساخت شهرک سنعتی شماره 3 در پسکرانه این بندر می تواند بعنوان یک مزیت برای فعال سازی کریدورهای عبوری از منطقه آزاد انزلی برشمرد.
ترانزیت کالا از مسیر کریدور چین – قزاقستان – بندر کاسپین – عراق رویائی که به واقعیت پیوسته است. با اتصال ریل به بندر کاسپین و پروژه ریلی اتصال ریل سراسری ایران به بصره که طبق پیش بینی های انجام شده کمتر از دو سال دیگر به بهره برداری خواهد رسید؛ می توانیم شاهد حمل نقل ترکیبی ریلی – دریایی – ریلی از چین به عراق از مسیر منطقه آزاد انزلی باشیم. هم اکنون بیش از 120 شناور از مسیر کریدور چین – قزاقستان – ایران در مجتمع بندری کاسپین تخلیه و بارگیری شده است. با توجه به اینکه براساس قانون مناطق آزاد ، توسعه عمرانی منطقه از وظایف ذاتی و اصلی سازمان های مناطق آزاد کشور می باشد ، توسعه زیرساخت های لجستیک در جهت تسهیل در ترانزیت کالا خصوصا در مسیر کریدورهای تجاری اهمیت به سزایی دارد.
وی در پاسخ به این سوال چرا با وجود انعقاد تفاهم نامه ایجاد کریدور هنوز شاهد بهره برداری کامل نیستیم گفت: مناطق آزاد کشور با هدف رشد و توسعه اقتصادی، سرمایهگذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازارکار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقهای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارایه خدمات عمومی و بعنوان الگویی برای توسعه فضای کسب و کار در مناطقی از کشور تشکیل داده شده اند و معمولاً در مناطقی از کشور جانمایی گردیده اند که امکان تسهیل در توسعه روابط اقتصادی با کشور های همسایه صورت پذیرد. باتوجه به استراتژی کشور در توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و رفع موانع و تسهیل توسعه روابط اقتصادی و نفوذ در بازارهای آن کشورها نیازمند استفاده حداکثری از ظرفیت های موجود می باشد. این مهم را می توان از طریق سه دهلیز غربی – شرقی و دهلیز کاسپین انجام داد.
افقی تاکید کرد: برای توسعه ترانزیت کالا ، نیازمند توسعه حمل و نقل ترکیبی در کشور هستیم. این توسعه می بایست در تمامی ابعاد لجستیکی انجام داد. توسعه ناوگان دریایی با افزایش و بهبود تجهیزات بندری در بنادر شمالی، خرید کشتی های رو – رو و کشتی های کانتینر بر ، خصوصا کانتینرهای یخچالدار در دریای خزر می تواند به توسعه حمل و نقل دریایی در خزر کمک شایانی نماید.
نقش مناطق آزاد در فعالسازی کریدورهای تجاری ، یکی از اقدامات دبیرخانه شورایعالی مناطق ، تشکیل شورای لجستیک مناطق آزاد کشور است که با همگرایی داخلی در مناطق آزاد سعی در توسعه همگرایی منطقه را دارد. با توجه به موقعیت مناطق آزاد در کشور و دسترسی به سه عامل ترانزیت یعنی جاده ، ریل و بندر می توان مناطق آزاد را شاهراه ترانزیت کشور خواند. به دلیل نگرش کشورهای حاشیه خزر در استفاده از ظرفیت های دریا محور شاهد افزایش ظرفیت بنادر داخلی و خارجی خزر به طوری که در چند سال اخیر تعداد اسکله های بنادر انزلی و امیرآباد افزایش یافته و بنادر کاسپین و آستارا با سرمایه گذاری بخش خصوصی فعال و در حال تکمیل شدن می باشد. این امر در کشورهای دیگر حاشیه خزر نیز در سالهای اخیر قوت گرفته است. از سرمایه گذاری های شرکت های آمریکایی ، روسی و چینی در بندر آکتائو قزاقستان و ساخت بنادر جدید کوریک در قزاقستان و بندر الت در آذربایجان و بندر سالیانکا و لوتوس در روسیه می توان بر شمرد. در همین راستا شرکت کشتیرانی دریای خزر نیز سرمایه گذاری قابل توجهی در بندر سالیانکا روسیه نموده است تا باعث تکمیل زنجیره تأمین در این خط دریایی گردد .
نظر شما: