گیل خبر/ به نقل از امتداد: همپای ادامه‌ی پاندمی ویروس کرونا، در ایالات متحده مواردی از ابتلا به گونه‌ی لامبدا دیده شده است، از جمله در تگزاس، جایی که بیمارستان متدیست هوستون در ماه گذشته اولین مورد از ابتلا به این گونه را گزارش کرد.

به گفته‌ی طرح ابتکاری مستقل به‌اشتراک‌گذاری داده‌های GISAID، ۱۰۶۰ مورد ابتلا به کووید‌ـ‌۱۹ ناشی از گونه‌ی لامبدا به کمک توالی ژنومی در ایالات متحده شناسایی شده است. در حالی که این تعداد با افزایش موارد ابتلای ناشی از گونه‌ی دلتا ‌ــ‌که حدود ۸۳ درصد از موارد جدید ابتلا در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد‌ــ قابل مقایسه نیست، اما متخصصان بیماری‌های عفونی گفته‌اند که لامبدا گونه‌ای است که آن را از نزدیک زیر نظر دارند.

گونه‌ی لامبدا اولین بار در ماه دسامبر در پرو شناسایی شد. سازمان بهداشت جهانی دلتا را به عنوان یک « سویه نگران­ کننده » در نظر گرفته است. لامبدا، در درجه‌ای پایین‌تر، به عنوان یک «سویه زیر نظر»  شناسایی شده است.

دکتر گرگوری پولند، استاد پزشکی و مدیر گروه تحقیقات واکسن در کلینیک مایو در روچستر مینه‌سوتا، جمعه به سی‌ان‌ان گفت: «به نظرم هر زمان که گونه‌ای شناسایی و ثابت می‌شود که ظرفیت گسترش سریع در بین جمعیت را دارد، باید نگران شوید».

به گفته‌ی او: « اگر بتوان یک گونه را  به عنوان جهشی جدید تعریف کرد، هر روز گونه‌های مختلفی از ویروس به وجود می‌آید‌. پرسش این است که آیا این جهش‌ها به ویروس نوعی مزیت، که مسلمّاً به ضرر انسان است، می‌دهند؟ در مورد لامبدا پاسخ این سؤال مثبت است».

آنچه تا کنون درباره‌ی لامبدا می‌دانیم

چیزهای زیادی درباره‌ی لامبدا هست که هنوز نمی‌دانیم.

هر چند این گونه در ایالات متحده به اندازه‌ی گونه‌ی دلتا نگرا‌ن‌کننده نیست و دلتاست که باعث افزایش موارد ابتلا در سراسر کشور شده است؛ اما مطالعات اولیه نشان می‌دهد که در لامبدا جهش‌هایی هست که آن را از گونه‌ی اولیه ویروس کرونا [گونه‌ی به وجودآورنده‌ی پاندمی] انتقال‌پذیرتر می‌کند.

دکتر پریتی مالانی، مقام ارشد بهداشت بخش بیماری‌های عفونی دانشگاه میشیگان در آن آربور، روز جمعه طی ایمیلی نوشت: «لامبدا جهش‌های نگران‌کننده‌ای دارد، با این حال خوشبختانه این گونه با آن که چندین ماه است در ایالات متحده در حال چرخیدن بوده، هنوز کاملاً نادر است».

مالانی، که از متخصصان انجمن بیماری‌های عفونی آمریکاست، نوشت: «دشوار بتوان فهمید که لامبدا چقدر انتقال‌پذیر است و واکسن‌ها در برابر آن چقدر خوب کار می‌کنند. تا این‌جا، به نظر می‌رسد که لامبدا از ویروس SARS-CoV-2 اصلی انتقال‌پذیرتر است» و به دلتا و سایر گونه‌ها شباهت دارد. SARS-CoV-2 نام کروناویروسِ به‌وجودآورنده‌ی بیماری کووید‌ـ‌۱۹ است.

به گفته‌ی مالانی: «خوشبختانه مطالعات نشان می‌دهد که واکسن‌هایی که هم‌اکنون در دسترس داریم، از افراد در مقابل گونه­های موجود محافظت می‌کنند. ما در طول پاندمی آموخته‌ایم که وضع می‌تواند به سرعت تغییر کند، بنابراین مهار گسترش کووید‌ـ‌۱۹ به‌طورکلی به مدیریت لامبدا کمک خواهد کرد. تا وقتی با گسترش مهار‌نشده‌ی SARS-CoV-2 مواجه‌ایم، باز هم در آینده شاهد گونه‌های بیشتری خواهیم بود. تنها راه نجات، واکسیناسیون گسترده برای مهار گسترش ویروس و جلوگیری از جهش بیشترِ SARS-CoV-2 است. این نوعی رقابت است: رقابت بین واکسینه‌کردن شمار کافی از جمعیت جهان و به‌وجودآمدن گونه‌های جدیدی که کمتر تن به اقدامات کنترلی می‌دهند».

داده‌های موجود درباره‌ی این که واکسن‌ها در برابر گونه‌ی لامبدا چطور از ما محافظت می‌کنند، هنوز هم پراکنده و دوپاره‌اند. دانشمندان می‌گویند که این موضوع را باید بیشتر مطالعه کنند.

در ماه ژوئیه محققانِ مطالعه‌ای آزمایشگاهی اعلام کردند که شواهدی یافته‌اند که نشان می‌دهد برای حفاظت بهتر از افرادی که واکسنِ کرونای تک‌‌ـ‌دوز شرکت جانسون‌ـ‌اندـ‌جانسون را دریافت کرده‌اند، در برابر گونه‌های جدید ویروس کرونا از جمله گونه‌ی لامبدا، ممکن است مجبور به استفاده از دوز یادآور [یا تقویت‌کننده] باشند. این مطالعه در آزمایشگاه انجام شده است و تأثیرات واکسن در جهان واقعی را منعکس نمی‌کند‌. نسخه‌ی اولیه‌ای از این مقاله بر روی سایت biorxiv.org به صورت آنلاین منتشر شده است؛ این بدان معناست که مقاله هنوز مورد داوری دقیق قرار نگرفته است.

به گفته‌ی ناتانیل لاندو و همکارانش در دانشکده‌ی پزشکی گروسمان دانشگاه نیویورک، آزمایش خون‌هایی که از داوطلبان واکسینه‌شده گرفته شده، نشان می‌دهد که دست‌کم برخی از گونه‌های نوظهور جدید ممکن است از حفاظتِ ناشی از تزریق یک دوز از واکسن شرکت جانسون‌ـ‌اند‌ـ‌جانسون فرار کنند. به گفته‌ی محققان، افزودن دوز دومِ واکسن جانسون‌ـ‌اند‌ـ‌جانسون، یا حتی واکسن مادرنا یا فایزر، می‌تواند مؤثر باشد.

در این مطالعه، گونه‌های بتا، دلتا، دلتا پلاس و لامبدا تنها مقاومت «نسبتاً اندکی» در برابر آنتی‌بادی‌های ایجادشده توسط واکسن‌های کرونای فایزر و مادرنا بروز داده‌اند؛ این نشان می‌دهد که واکسن‌ها هنوز کار می‌کنند.

پیش‌چاپی از یک مقاله‌ی جداگانه‌ی دیگر که در هفته گذشته در سرور آنلاین biorxiv.org منتشر شد، نشان می‌دهد که در آزمایشات آزمایشگاهی سه جهش (به نام‌های RSYLTPGD246-253N ،  ۲۶۰ L452Q و F490S) در شاخک پروتئینی گونه‌ی لامبدا دیده می‌شود، و این سه جهش ممکن است موجب مقاومت در برابر ایمنی ناشی از واکسن شوند؛ اما تحقیقات بیشتری لازم است. این مقاله که دانشمندان ژاپنی آن را نوشته‌اند هنوز  مورد داوری دقیق برای انتشار رسمی قرار نگرفته است.

دکتر راوینا کولار، داروساز و اپیدمیولوژیست و متخصص انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا، روز جمعه طی ایمیلی نوشت: «دو جهش اضافی، T76I و L452Q، کمک می‌کنند تا لامبدا فوق‌العاده مسری شود. در حال حاضر، سازمان بهداشت جهانی (WHO) لامبدا را به عنوان یک «  سویه تحت نظر» مشخص کرده است. هنوز نمی‌دانیم که آیا این گونه از گونه‌ی دلتا نگران‌کننده‌تر است یا نه».

کولار می‌نویسد: «باید مطالعات نظارتی ژنومی گسترده‌ای انجام شود تا ارزیابی کنیم که گونه‌ی لامبدا چطور بر اثربخشیِ واکسن‌ها تأثیر می‌گذارد. تا زمان کاهش کلیِ موارد ابتلا به کووید‌ـ‌۱۹ «بهترین راهِ جلوگیری از ظهور گونه‌های بیشتر، واکسیناسیون کامل، عدم‌انجام مسافرت بین‌المللی و رعایت جدی اقدامات پیشگیرانه از جمله ماسک‌زدن، فاصله‌گذاری فیزیکی از دیگران و عدم‌حضور در گردهمایی‌های اجتماعی بزرگ است».

بازی «رولت روسی»

به گفته‌ی سازمان بهداشت جهانی برای مقابله با گونه‌های جدید ویروس کرونا، مانند لامبدا، که ممکن است در ایالات متحده نادر بمانند ولی « امیزان انتقال جدی و قابل‌توجهی در چندین کشور منطقه داشته باشند»، در چنین شرایطی واکسن‌ها نقشی بسیار مهم و حیاتی دارند.

به طور کلی، پولند، استاد کلینیک مایو، هشدار می‌دهد که هرچه تعداد کمتری از مردم از ماسک استفاده کنند و واکسینه شوند، احتمال بیشتری وجود دارد که در آینده شاهد بروز گونه‌های دیگری هم باشیم‌ـــ از جمله گونه‌هایی که ممکن است به طور کامل از چنگ واکسن‌ها فرار کنند. از آنجا که ویروس کرونا همچنان از فردی به فردی دیگر در حال جهش است، با هر ابتلای جدید، ویروس اندکی تغییر می‌کند، درست مانند هر ویروس دیگری، و این تغییرات یا جهش‌ها می‌توانند بی‌خطر و خوش‌خیم باشند، یا آن که به‌سادگی بر انتقال‌پذیری و خطرناکیِ ویروس بیفزایند.

پولند این را که اجازه دهیم ویروس آزادانه و بی هیچ تمهید تعدیلی‌ای نظیر ماسک‌زدن یا واکسیناسیون پخش شود، بازی «رولت روسی» می‌نامد. به گفته‌ی پولند: «ما به ایجاد گونه‌های بیشتر و بیشتر ادامه خواهیم داد و در نهایت، یک یا چند گونه از آن‌ها یاد خواهند گرفت که چطور از چنگ ایمنیِ ناشی از واکسن فرار کنند. و اگر این حرف درست باشد، همه چیز را از نو شروع خواهیم کرد».

ژاکلین هوارد

مترجمان: نیما فاتح دامون افضلی