گیل خبر/ به نقل از روزنامه همشهری ،این تنها حکایت نرجس 24ساله، پرستار بیمارستان میلاد لاهیجان نیست، خانواده خیلی از نیروهای کادر درمان که در 14‌ماه گذشته جانشان را در اثر ابتلا به ویروس در محل کارشان از دست داده‌اند، از بلاتکلیفی‌ها می‌گویند. برخی از خانواده‌ها به‌دلیل مسدودشدن حساب بانکی‌ همسرشان، با مشکل مالی مواجه شده‌اند و در خانه پدری‌شان زندگی‌ می‌کنند. گروهی هم که راه را سخت و ناهموار دیده‌اند، قید پیگیری را زده‌اند و منتظرند سازمان نظام پزشکی یا معاونت پرستاری، اقدامی برای آنها انجام دهد.

با فوت پرستاران و پزشکان در همان هفته‌های اول شیوع ویروس کرونا در ایران، وزیر بهداشت 20اسفند سال98، در نامه‌ای به مقام معظم رهبری، درخواست کرد تا کادر درمانی که در صف مبارزه با کرونا قرار دارند، به‌عنوان شهدای خدمت، به‌شمار روند. با اینکه همان موقع مقام معظم رهبری، با پیشنهاد وزیر بهداشت موافقت کردند ، هنوز بسیاری از این جان‌باختگان به‌عنوان شهدای سلامت شناخته نشده‌اند و خانواده‌های آنها همچنان پیگیر پرونده‌هایشان هستند. آبان‌ماه سال گذشته رئیس سازمان نظام پزشکی، آمار شهدای سلامت را 300نفر اعلام کرد، درحالی‌که بنیاد شهید از شهید شناخته‌شدن تنها 140نفر و پرداخت حقوق برای 60نفر از آنها خبر می‌دهد. مسئولان این بنیاد می‌گویند که وزارت بهداشت باید اسامی را تأیید کند و در اختیار آنان قرار دهد.

هیچ‌کس جوابگو نیست

مادر نرجس خانعلی‌زاده گلایه فراوان دارد. می‌گوید که تاکنون نه‌تنها دخترش شهید حساب نشده بلکه حق و حقوقی هم برای خانواده درنظر گرفته نشده است؛ «ما به هر جایی که می‌توانستیم، مراجعه کردیم اما هیچ فایده‌ای نداشت.» خانواده پرستار دیگری که 22اسفند98 در بیمارستان فیاض‌بخش تهران جانش را از دست داد هم می‌گویند که تاکنون فرزندشان به‌عنوان شهید حساب نشده است. پرسنل بیمارستان آنها را راهنمایی کرده‌اند تا برای گرفتن نتیجه به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنند اما آنجا هم کسی جوابگو نیست.

این در حالی است که رئیس سازمان تامین اجتماعی در روز پرستار، به خانه آنها رفته و وعده پیگیری ماجرا را داده اما پس از آن هم اتفاقی نیفتاده است.ایروانی، متخصص مغز و اعصابی بود که اسفند98 جانش را به‌دلیل ابتلا به کرونا از دست داد. او سابقه 17سال فعالیت در یک درمانگاه خیریه را داشت و در محل کارش، مبتلا به این بیماری شد، حالا دخترش می‌‌گوید که پس از فوت پدر، هر قدر پیگیری کرده‌اند تا او شهید شناخته شود، تاکنون پاسخ درستی نگرفته‌اند.

وزارت بهداشت بارها آنها را برای تکمیل پرونده به ستاد مقابله با کرونا، ارجاع داده و این ستاد هم با اینکه مدارک زیادی از خانواده گرفته اما نتیجه‌ای به آنها اعلام نکرده است؛ «یکی از کارمندان ستاد مقابله با کرونا به ما گفت که کمیته تشخیص، تاکنون حتی یک نفر را هم از بخش خصوصی کادر درمان به‌عنوان شهید اعلام نکرده است، درصورتی که بسیاری از بیماران کرونا، برای درمان به بخش خصوصی مراجعه می‌کنند.»

این در حالی است که 30دی‌ماه 1399، رئیس سازمان نظام پزشکی، در نامه‌ای به وزیر بهداشت خواسته بود تا کادر درمان بخش خصوصی هم مشمول عنوان شهیدسلامت شوند. مریم عرب‌عامری هم یکی از نیروهای کادر درمان است که کرونا در 17آبان سال گذشته جانش را گرفت. 6 ‌‌ماه می‌گذرد و همسرش به همشهری می‌گوید که پس از او، تنها سازمان نظام پزشکی تقدیرنامه‌ای به آنها داده، اما وزارت بهداشت یا بنیاد شهید، هیچ پیگیری‌ای برای شهید خواندن او نکرده‌اند. همسر عرب‌عامری می‌گوید که در چنین شرایطی، خانواده کادر درمان جان‌باخته به‌دلیل کرونا، رها شده‌اند.

پزشکان بخش خصوصی و داروخانه‌ها را فراموش کردند

دکتر قلعه، داروساز بود و در مرداد سال99 جانش را از دست داد. دختر او هم از وضعیت شهید شناخته‌شدن کادر درمان گلایه دارد. او می‌گوید با توجه به همه‌گیری بیماری کرونا به دور از انصاف است داروسازانی که ممکن است روزانه با ده‌ها بیمار کرونایی سروکار داشته باشند و بر اثر بیماری کرونا جانشان را از دست دهند جزو شهدای کادر درمان به‌شمار نروند.

می‌گوید: «پس از فوت پدرم، تنها از طرف سازمان نظام پزشکی با ما تماس گرفته شد و اعلام کردند که پدرم به‌عنوان شهید مدافع سلامت، درنظر گرفته شده است. البته هنوز از بنیاد شهید یا وزارت بهداشت با ما تماس نگرفته‌اند». باقری، همسر پرستار دیگری است که 26اسفند98 جانش را از دست داد. او سرپرستار اورژانس بیمارستانی در بندرانزلی بود که کرونا قربانی‌اش کرد. همسر این زن می‌گوید پس از دو‌ماه از مرگ همسرش، از بیمارستان با او تماس گرفتند و گفتند دخترش می‌تواند با افتتاح حسابی، حقوق بازنشستگی مادر شهیدش را دریافت کند.

بیمارستان هم برای همسرش حکم اشتغال به‌کار شهدا درنظر گرفت اما پس از یک هفته دانشگاه علوم پزشکی گیلان به آنها اطلاع داد که فعلا تکلیف کادر درمان متوفی در دوران کرونا و شهید شناخته‌شدنشان، مشخص نیست. 15فروردین سال99، از طرف بنیاد شهید با این خانواده تماس گرفته و اعلام شد که با شهید نام‌گرفتن این سرپرستار، موافقت شده و خواستار مدارک برای تشکیل پرونده شده بودند. پرونده تکمیل شد اما بلافاصله به آنها اطلاع داده شد که براساس قوانین جامع ایثارگری، هیچ حق و حقوقی به دخترشان تعلق نمی‌‌گیرد چرا که فرزند، تحت تکلف پدرش است. اما می‌تواند از مزایای شهیدبودن مادرش مثل شرکت در آزمون سراسری یا استخدامی استفاده کند.

حالا هم تنها، پرداخت مستمری به والدین این سرپرستار، تعلق می‌گیرد. باقری این سؤال را مطرح می‌کند که چرا خانواده شهدای زن کادر درمان، نباید حق و حقوقی دریافت کنند؟ باقری می‌گوید همسرش وامی داشته و حالا باید قسط‌های او را پرداخت کند، درحالی‌که خودش مستمری دارد و به جای اینکه به خانواده خودش تعلق بگیرد، به پدر و مادرش پرداخت می‌شود؛ «بحث شهدای سلامت، موضوع جدیدی است و نباید میان زنان و مردان شهید تفاوتی قائل شد.»

وزارت بهداشت اسامی را اعلام می‌کند

آخرین روزهای دی‌ماه سال گذشته، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگان اعلام کرد که 140پرونده شهید سلامت تعیین تکلیف شده است اما انتخاب و معرفی شهدا برعهده وزارت بهداشت است. اوحدی گفت که پرونده‌های تأییدشده از میان 241پرونده تشکیل شده است. اما 11اسفند همان سال، معاون سازمان نظام پرستاری، از بخشنامه تعیین مصداق شهدای سلامت، انتقاد کرد. او گفت که چندصد نفر از کادر پرستاری، به‌دلیل ابتلا به کرونا جانشان را ازدست داده‌اند اما تنها 60نفر از کل گروه درمان، شهادتشان مورد تأیید قرار گرفته است که تعداد پرستاران یک‌سوم این افراد است. فعالان حوزه پرستاری تأکید می‌کنند که با فوت این افراد، معیشت خانواده‌هایشان مختل شده است.

بلاتکلیفی خانواده پرستاران متوفی در دوران کرونا

عباس کشفی، عضو شورای مرکزی و معاون اجتماعی خانه پرستار، درباره مشکلات خانواده‌های پرستاران متوفی در دوران کرونا به همشهری توضیحات بیشتری می‌دهد. او می‌گوید: «به‌طور کلی یکی از مشکلات اساسی پرستاران شرایط استخدامی آنهاست که متصدی و متولی متمرکز و مستقل و واحدی برای رسیدگی به مشکلات آنها وجود ندارد. مثلا ممکن است بعضی‌ها با شرایط تامین اجتماعی، شرکت نفت، نیروی انتظامی و... استخدام شده باشند.

به این ترتیب چون پرستاران مانند معلمان تحت نظر نظام مشخصی مثل آموزش‌وپرورش نیستند که بتوانند درصورت بروز مشکل به آنجا مراجعه کنند، حتی آمار مشخصی از میزان فوتی‌های آنها در دست نیست.» به‌گفته او، مرگ پرستاران به‌دلیل کرونا، ابتدا باید از سوی وزارت بهداشت تأیید و سپس به بنیاد شهید اعلام شود. با این حال بسیاری از خانواده پرستاران فوت‌شده، هنوز نتوانسته‌اند حق و حقوقی را به‌عنوان خانواده‌های شهدا دریافت کنند. کشفی می‌گوید: «بهتر بود با درنظرگرفتن نرم‌افزار یا برنامه مشخصی، امکان پیگیری برای خانواده پرستاران شهید، فراهم می‌شد. اما هم‌اکنون چنین امکاناتی در اختیارمان نیست».

ناهماهنگی در سطح حقوق پزشکان بعد از شهادت

حسین کرمانپور، مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام پزشکی و مدیر اورژانس بیمارستان سینا هم در مورد چگونگی رسیدگی به حق و حقوق پزشکانی که در دوران شیوع بیماری کرونا فوت می‌کنند، به همشهری می‌گوید: «بنیاد شهید برای پرداخت حقوق پزشکان شهید به خانواده‌هایشان، مقیاس و الگوی مشخص و تعریف‌شده‌ای دارد که با توجه به آن حقوقی را درنظر می‌گیرد.

توجه داشته باشیم امکان دارد درآمد پزشکی که در دوران کرونا فوت کرده به‌دلیل داشتن تخصص خاصی در جراحی در بیمارستان‌های مختلف چندین برابر این میزان باشد و چون این میزان با مقیاسی که بنیاد شهید برای پرداخت حقوق به آنها درنظر گرفته متفاوت است، باعث ابهام در خانواده‌ها می‌شود». به‌گفته‌او، رئیس بنیاد شهید در جلسه‌ای اعلام کرد که برخی پزشکان در کنار طبابت، رئیس دانشگاه هم بودند و حقوقشان در حد معاون وزیر می‌شود که امکان پرداخت این میزان حقوق برای بنیاد شهید مقدور نیست، این بنیاد تنها می‌تواند با توجه به تخصص هر پزشک و البته سقف و کفی که در مقیاس‌های پرداختی خود دارد، به خانواده‌ها حقوق پرداخت کند.

با اینکه بسیاری از خانواده‌ پرستاران جان‌باخته به‌دلیل کرونا می‌گویند پرونده فرزندان و همسران آنها، هنوز به نتیجه نرسیده است اما کرمانپور با استناد به صحبت‌های رئیس بنیاد شهید، تاکید می‌کند که 200پزشکی که شهید شده‌اند از سوی بنیاد شهید تأیید شده‌اند و در فهرست پرداخت حقوق بنیاد شهید قرار گرفته‌اند. همچنین خدمات دیگر مربوط به این حوزه هم مثل استفاده از سهمیه‌های مختلف به آنها تعلق می‌گیرد. به‌گفته کرمانپور، قرار بود سازمان نظام پزشکی دفتر ایثارگران را تشکیل دهد تا هر کسی که مشکل دارد، از طریق این دفتر رسیدگی کند اما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است.

معیار مشخصی برای شهیدبودن کادر درمان وجود ندارد

مسعود حبیبی، معاون پارلمانی سازمان نظام پزشکی هم به همشهری می‌گوید که یکی از مشکلات خانواده‌های کادر درمان که در دوران کرونا جانشان را از دست می‌دهند این است که از طرف وزارت بهداشت به آنها اطلاع‌رسانی دقیقی نمی‌شود و از سوی دیگر، بسیاری از آنها را به‌عنوان شهید نمی‌پذیرند.

به‌گفته حبیبی، ظاهرا معیار خاصی برای تشخیص شهیدبودن این افراد وجود ندارد؛ «در آیین‌نامه‌ای که در ابتدا تدوین شده قرار بر این بود که پزشکان شاغل در بخش کرونای بیمارستان‌ها که جانشان را در اثر این بیماری از دست می‌دهند، به‌عنوان شهید تلقی شوند اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در شهرهای بزرگ، 70درصد مراجعه‌ها برای تشخیص کرونا، به مطب‌ها و داروخانه‌ها اتفاق می‌افتد.

بنابراین می‌توان گفت هم‌اکنون، جمع بزرگ‌تری از پزشکان در درمانگاه‌ها، مطب‌ها، داروخانه‌ها و حتی دندانپزشکان و پیراپزشکان هم ممکن است هرکدام به‌نوعی در ارتباط با بیماران کرونا قرار داشته باشند. اما ظاهرا در آیین‌نامه اولیه، چنین مواردی درنظر گرفته نشده است.» براساس اعلام معاون پارلمانی سازمان نظام پزشکی، در کارگروه کمیته تشخیص این ماجرا، 3عضو حقوقی از وزارت بهداشت، بنیاد شهید و سازمان اداری استخدامی وجود دارند.

به‌گفته حبیبی، تا هفته گذشته تنها 160نفر از 300نفری که به این کمیته معرفی شده بودند، به‌عنوان شهید مورد تأیید قرار گرفتند؛ «40نفر از این افراد، پزشک عمومی هستند که جزو بالاترین رده پزشکانی‌ هستند که با مراجعان اولیه بیماران کرونا سروکار دارند. می‌توان گفت تمام کادر درمانی که در دوران کرونا فعالیت دارند به‌نوعی در ارتباط با این بیماران قرار دارند.»

بنیاد شهید تنها حقوق کادر درمان را می‌دهد نه درآمدشان را

با همه این توضیح‌ها، نورالدین علم‌بلادی، مدیرکل پذیرش و امور اداری ایثارگران بنیاد شهید، درباره چگونگی شهید اعلام‌شدن خانواده کادر درمان در دوران کرونا، می‌گوید: «طبق قانون، زمانی‌که در بنیاد شهید نام افراد به‌عنوان شهید یا شهیده ثبت و برای آنها پرونده تشکیل می‌شود، حقوقی هم برایشان درنظر گرفته می‌شود.

مثلا با توجه به اینکه شهدای زن اغلب فرزند تحت تکفل ندارند، خانواده‌ها هم مشمول دریافت حقوق آنها نمی‌شوند. البته ممکن است سازمان تامین اجتماعی از طریق صندوق بازنشستگی بتواند به فرزند آنها حقوقی پرداخت کند اما از آنجا که بنیاد شهید صندوقی به این عنوان برای پرداخت کسورات بازنشستگی به کارکنان دولت ندارد، نمی‌تواند در این زمینه کاری انجام دهد. به‌گفته علم‌بلادی، مطابق اصل23 قانون خدمات‌رسانی به ایثارگران، معادل یک و نیم برابر حداقل حقوق کارکنان دولت به‌عنوان مستمری به والدین آنها پرداخت می‌شود.

به این ترتیب چه فرزند آنها حقوق‌بگیر باشد یا خیر، والدین می‌توانند مستمری مستقلی از حقوق شهدا دریافت کنند که ربطی به حقوق‌شان ندارد؛ یعنی مستمری والدین کودکی هم که شهید محسوب شده، از طرف بنیاد شهید پرداخته می‌شود. مدیرکل پذیرش و امور اداری ایثارگران بنیاد شهید ادامه می‌دهد: «این سازمان هم‌اکنون طبق قانون به ذی‌نفعان تحت تکفل شهدای سلامت حقوق پرداخت می‌کند. البته احراز شهادت کادر درمان برعهده بنیاد شهید نیست و متولی آن وزارت بهداشت است که در کمیته‌ای به ریاست وزیر بهداشت این کار انجام می‌شود. وزارت بهداشت پرونده‌ها را تحویل بنیاد شهید داده و بنیاد شهید افراد را تحت پوشش قرار می‌دهد.»

براساس اعلام او، سوابق افرادی که شهیدبودن آنها توسط وزارت بهداشت احراز نشده در اختیار بنیاد شهید نیست. به همین دلیل این سازمان نمی‌تواند کاری در این خصوص برای خانواده‌های کادر درمان دوران کرونا انجام دهد. مدیرکل پذیرش و امور اداری ایثارگران بنیاد شهید اعلام می‌کند که تحویل مدارک به بنیاد شهید، گام نخست برای خانواده‌های شهدای سلامت است؛ یعنی آنها باید پس از احراز شهادت شهیدبودنشان توسط وزارت بهداشت، با مراجعه به بنیاد شهید محله خود در هر شهرستانی و تحویل مدارک و اطلاعات مربوط به هویت شخصی متوفی، از وضعیت حقوقی او با خبر شوند.

پرداختی بنیاد شهید به 60نفر از نیروهای کادر درمان

او توپ را در زمین وزارت بهداشت می‌اندازد و می‌گوید این وظیفه وزارت بهداشت است که خانواده‌ها را راهنمایی کند و مراحل پیگیری کار را به آنها اطلاع دهد. البته باید توجه کرد که شهدای کادر درمان هم با توجه به حقوق دریافتی خود در چند رده تقسیم‌بندی می‌شوند.

بعضی از آنها استخدام شده خود وزارت بهداشت هستند؛ «وزارت بهداشت به تمام دانشگاه‌های تحت پوشش خود اعلام کرده احکام حقوقی افرادی که کارمند وزارت بهداشت بودند و شهید شده‌اند را تحویل وزارتخانه دهد تا پس از بررسی و تأیید به بنیاد شهید داده شود. تاکنون تقریبا حقوق 60نفر از آنها تأیید شده و اسفند سال گذشته و فروردین امسال هم به آنها پرداخت شده است.

اما گروه دوم کسانی هستند که چون کارمند وزارت بهداشت نبوده و با شرکتی کار می‌کردند که تحت پوشش این وزارتخانه است، بنابراین بنیاد شهید از وزارتخانه خواسته تا با اعلام اسامی‌شان، به‌طور مستقیم به ‌کار آنها رسیدگی کند.»او می‌گوید اگر خانواده‌های این شهدا، می‌خواهند اطلاعات بیشتری دریافت کنند، می‌توانند به دفتر بنیاد شهید محل خود مراجعه کنند.

او درباره درآمد بالای برخی از پزشکان و جراحان شهیدشده در اثر کرونا هم توضیحاتی می‌دهد. به‌گفته او، بنیاد شهید تنها می‌تواند حقوق کارکنان و پزشکان را پرداخت کند نه درآمد آنها را؛ چراکه مثلا درآمد و کارکرد جراحی که روزانه میلیون‌‌ها تومان بوده جزو حقوق او به شمار نمی‌رود، بنابراین بنیاد شهید هم تنها می‌تواند حقوقی که دانشگاه تحت پوشش به آنها پرداخت می‌کرده، پس از شهادت برای خانواده‌شان حساب کند. میزان حقوق پس از شهادت هم توسط بنیاد شهید با توجه به همان حقوقی تعیین خواهد شد که شخص قبلا دریافت می‌کرده است.