گیل خبر/ محمدجعفر بزرگ بشر*

(مشاور رشد و توسعه کسب‌وکار)

در ماه‌های اخیر که شرارت‌های ویروس کرونا دامن بسیاری از کسب‌وکارها را گرفت، برای خیلی‌ها تلنگر خوبی بود! چون انسان به خودی خود مقاومت زیادی در برابر تغییرات نشان می‌دهد، مگر آنکه آینده‌اش را در خطر ببیند.

این روزها خیلی‌ها به تکاپو افتاده‌اند و با من در خصوص توسعه کسب‌وکارشان صحبت می‌کنند. اما در این مقاله می‌خواهم یک گام فراتر روم و در خصوص تغییرات بنیادی کسب‌وکارها پس از جایگزینی ربات به جای نیروی انسانی صحبت کنم!

احتمالا کسانی که نسبت به تغییرات بی‌توجه هستند، با خواندن این مقاله عرق سردی بر روی پیشانی‌شان نقش بندد! هدف من هم همین است، چون معتقدم اگر امروز اینکار را نکنم، فردا عواقب تلخ‌تری در انتظارشان خواهد بود.

کسب‌کارمان چگونه عمر بیشتری داشته باشد؟

سازمان‌ها در سراسر دنیا به دنبال راه‌هایی برای سازگاری بیشتر کسب‌وکارشان با دنیای پویا و چابک امروزی هستند.

همانطور که بقای موجودات زنده تنها به قوی هیکل بودن نیست (بلکه به سازگاری بیشتر آن‌ها با محیط است)، حکم بقای کسب‌وکارها نیز در سازگاری هرچه بیشتر آن‌ها با تغییرات امروزی است.

این نکته را نیز توجه داشته باشید که عمر یک انسان محدود است، اما عمر یک کسب‌وکار نامشخص و حتی نامحدود (به عنوان مثال شرکت “کنگو گومی” در ژاپن بیش از ۱۴۰۰سال عمر دارد).

اما نکته قابل ملاحظه این است که حضور شرکت‌های غیردیجیتالی در میان ۵۰۰شرکت برتر جهان سال به سال کمرنگ‌تر می‌شود. از سال ۲۰۰۰ الی ۲۰۱۷ بیش از ۵۰درصد شرکت‌های سنتی از این لیست حذف شدند. چرا؟ چون نتوانستند خود را با انقلاب صنعتی چهارم سازگار کنند!

انقلاب صنعتی چهارم

پیش از آنکه در خصوص انقلاب صنعتی چهارم صحبت کنم، بهتر است مروری به ۳ انقلاب صنعتی پیش از آن داشته باشیم.

انقلاب صنعتی اول با اختراع موتورهای بخار و مکانیزه کردن صنایع نساجی و آهن شکل گرفت.

انقلاب صنعتی دوم با به کارگیری برق در خطوط تولید شکل گرفت و هزینه‌های تولید را تا حد زیادی کاهش داد.

انقلاب صنعتی سوم در دهه ۱۹۸۰ با اختراع کامپیوتر آغاز شد و از آن به عنوان عصر اطلاعات یاد می‌شود.

و اما… انقلاب صنعتی چهارم بر پایه تحلیل داده است. اگر دقیق‌تر بخواهم ارکان اصلی این عصر را ذکر کنم باید به موارد زیر اشاره نمایم:

حوزه رباتیک، هوش مصنوعی، زنجیره بلوکی، نانوتکنولوژی، پردازش کوانتومی، زیست فناوری، اینترنت اشیا و خودروهای خودران. این انقلاب، کل نظام تولید، مدیریت و حکمرانی را در هر صنعت و هر کشوری متحول می‌کند.

استفاده از ربات‌های سخت‌افزاری به جای انسان

همانطور که از عنوان مقاله مشخص است، محور اصلی این مطلب در خصوص ربات‌ها و تاثیر آن‌ها بر وضعیت شغلی انسان است. در صنایع تولیدی سال‌هاست که ربات‌های سخت‌افزاری به جای نیروی انسانی استفاده می‌شوند و باید واقعیت را قبول کنیم که گل کاشته‌اند! به عنوان مثال صنایع خودروسازی جهان را بدون وجود ربات‌های سخت‌افزاری نمی توان تصور کرد.

شاید در اخبارها خوانده باشید یا شنیده باشید که فلان شرکت بزرگ جهانی چند صد نفر از پرسنل خود را اخراج کرد. شاید در نگاه اول این تحلیل را کنید که وضعیت مالی آن شرکت وخیم است که چنین اتفاقی رخ داد. اما از این پس بهتر است نگاه متفاوتی به این اخبارها داشته باشید.

به عنوان مثال شرکت فاکسکان که تولید کننده محصولات اپل در کشور چین است، در سال ۲۰۱۶ بیش از ۶۰ هزار نیروی کار خود را با ربات ها جایگزین کرد! آمار بزرگی است نه؟

اما آیا می‌شود جلوی چنین تغییری را گرفت؟ پاسخ کاملا منفی است! چون کسب‌وکارهای امروزی برای پاسخ به نیازهای متفاوت مشتریان باید چنین این اقداماتی را انجام دهند. بنابراین این کارکنان سازمان هستند که باید مهارت‌های خود را ارتقا دهند!

و اما معرفی ربات نرم افزاری RPA
در این مقاله روی صحبتم به ربات‌های فیزیکی و قابل لمس و از جنس فلز و آلیاژهای مختلف نیست! می‌خواهم در خصوص ربات نرم افزاری RPA صحبت کنم که مجازی‌اند و احتمالا حتی نامش را نشنیده‌اید.

در انقلاب صنعتی چهارم ربات نرم افزاری RPA نقش کلیدی دارد. در ۵سال گذشته در سطح جهانی ربات RPA به طور فزاینده‌ای محبوب شده است. ربات نرم افزاری RPA کارهای دستی را دیجیتالی می‌کند. حتی می‌توانم بگویم کارهای دیجیتالی را نیز دیجیتالی‌تر می‌کند!

بر اساس گزارشی که HFS در سال ۲۰۱۷ منتشر کرد، پیش بینی شده بود تا پایان سال ۲۰۲۱ بزرگی بازار ربات RPA به ۱٫۲ میلیارد دلار برسد. اما اکنون که در سال ۲۰۲۰هستیم، بر اساس گزارش‌های معتبر پیش بینی می‌گردد بزرگی این بازار تا پایان سال ۲۰۲۰ به ۲٫۹ میلیارد دلار برسد.

همانطور که مشاهده می‌کنید دیگر RPA برای آینده کسب‌وکارها نیست، بلکه از همین امروز باید برای پیاده سازی آن برنامه ریزی کرد.

بر اساس گزارش آکسفورد (در سال ۲۰۱۳)، پیش‌بینی شده است تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۴۷درصد از مشاغل اتوماتیک شوند. اما به نظر می‌رسد با رشد ربات نرم افزاری RPA در چند سال اخیر این آمار به مراتب بالاتر خواهد رفت.

با این اوصاف چه اتفاقی می‌افتد؟
به طور کلی بسیاری از مشاغل دچار تغییر و تحول می‌شوند. شغل‌ها تکامل می‌یابند و یا بازطراحی صورت می‌گیرد.

این اتفاق خوب است یا بد؟
به نظرم برای پاسخ به این سوال بهتر است از ۳دیدگاه مختلف به مسئله نگاه کنیم:

دیدگاه صاحبان و سرمایه‌گذاران کسب‌وکار
دیدگاه مشتریان
دیدگاه کارکنان یا کارمندان
از نگاه صاحبان و سرمایه‌گذاران کسب‌وکار: حقیقتا جایگزینی ربات به جای نیروی انسانی در عناوین شغلی که بر اساس کارهای تکراری و یکنواخت تعریف شده‌اند، نتایج بسیار مطلوب‌تری به همراه داشته است. برخی از این نتایج عبارتند از:

انجام سریع‌تر فرآیندهای سازمان
حذف خطاهای انسانی
کاهش هزینه‌های سازمان
امکان پاسخگویی به تعداد بیشتری از مشتریان
عدم خسته شدن ربات‌ها و پاسخگویی ۲۴ساعته
کارکنان تمرکز بیشتری بر روی مشتری می‌گذارند و ارزش آفرینی بیشتری می‌کنند
دیدگاه مشتریان: با توجه به نتایج ذکر شده، احتمالا متوجه شده باشید که مشتریان کسب‌وکار هم استفاده از ربات به جای انسان را ترجیح می‌دهند. چون مشتری می‌خواهد که خدمات مورد انتظارش سریع تر و با خطای کمتر صورت گیرد و احتمالا با کاهش هزینه‌های سازمان، قیمت تمام شده برای مشتریان نیز کاهش می‌یابد و خوشنودتر از پیش می‌شود.

اما دیدگاه کارمندان سازمان در خصوص این تغییر چگونه است؟

دو دیدگاه مختلف در این بین وجود دارد. دیدگاه اول کسانی هستند که شغل فعلی آن‌ها اپراتورگونه است. یعنی وظایف کاری آن‌ها بر اساس کارهای تکراری و متداول شکل گرفته است. این افراد بیشتر از سایرین در معرض خطر حذف شدن قرار دارند! بنابراین باید تلاش کنند تا مهارت‌های خود را افزایش دهند تا صرفا وظایفشان بر اساس کارهای تکراری یکنواخت نباشد.

اما گروه دیگر کارمندان از این تغییر بسیار استقبال می‌کنند. چون آن‌ها از یکنواختی متنفرند و علاقه دارند در کارهای روزمره از خلاقیت خود استفاده کنند. آن‌ها معتقدند اگر ربات‌ها کارهای تکراری و خسته کننده را انجام دهند دیگر زندگی کارمندی برایشان فرسوده کننده نخواهد بود.

بنابراین تغییرات اتفاق خواهند افتاد. بهتر است به جای ترس، خودمان و کسب‌وکارمان را برای این تغییرات سازگار کنیم.

ربات نرم افزاری RPA چگونه کار می‌کند؟

RPA یک سیستم نرم‌افزاری است که از قواعد تجاری و جریان انجام کار برای اتوماتیک کردن فرآیندهااستفاده می‌کند. این ربات می‌تواند با تقلید از نیروی انسانی در هنگام کار با نرم افزارهای مختلف (مانند اکسل یا نرم‌افزارهای مالی) اعمال او را یاد بگیرد و سپس آن را با دقت و سرعت چند برابر و بدون خستگی انجام دهد. بنابراین همانطور که پیش از این اشاره کردم، کارکنان شما زمان بیشتری برای به کارگیری از خلاقیت دارند و می‌توانند برای خلق ارزش برای مشتری انرژی بیشتری صرف کنند.

اگر کنجکاو هستید که بیشتر در مورد این ربات نرم‌افزاری بدانید و برای پیاده‌سازی آن در کسب‌وکارتان برنامه ریزی کنید، وبینار معرفی ربات RPA را به شما عزیزان پیشنهاد می‌دهم. این وبینار در تاریخ ۱۱خرداد برگزار خواهد شد. (جهت اطلاع از این آموزش آنلاین کلیک کنید)