گیل خبر/مومن صالحی

کمتر کسی را با حداقل سواد و اطلاعات ، در دنیای مدرن امروز میشود پیدا کرد که در یکی از شبکه های اجتماعی بویژه اینستاگرام و فیس بوک و واتس آپ و تلگرام و تویتیر حاضرنباشد و از آنها بطور شبانه روزی استفاده نکند .ساعات زیادی از وقت همه مردم ، جدا از جنسیت و گروه های سنی مختلف، به رفت و امد در این شبکه ها اختصاص داشته و ساعات حضور و نگاه به صفحه موبایل،عموما بصورت نیازی جدی در حال افزایش است. با دیدن صفحات شبکه اجتماعی بیدار میشویم ،تمام روز به ان نگاه می کنیم و تا اخرین لحظات بیداری با لالایی این شبکه ها به خواب میرویم .این روزها ،ساعتی قطع شدن اینترنت ،از قطع شدن آب و برق و رادیو تلویزیون، ناراحتی بمراتب بیشتری را برای مردم ایجاد میکند.
آپشن های فالوینگ، لایک و کامنت در این شبکه ها، ابعاد مطالعاتی فراوانی از جنبه های روانی فردی ، سیاسی و اجتماعی و اقتصادی داشته و هرروزبه حوزه نفوذ این ویژگی ها اضافه میشود .جدا از بررسی واکنش های انسانی ،در مقیاس خرد که توسط صاحب نظران بطور طبیعی انجام میگیرد، گروهها ، شرکت ها و حتی حکومت ها داوطلب و از مشتریان مشتاق خرید اطلاعات طبقه بندی شده موتورهای جستجوگر، مثل گوگل و اپلیکیشن های شبکه های اجتماعی و دیگر نهادهای زیرساختی در باره واکنش های کاربران هستند.
موتورهای جستجو گر و سایر نهادهای پژوهشی و حتی امنیتی جهانی ،در مقیاس کلان، از طریق نرم افزارهای اولترا مدرن با تکنولوژی، هایتک ، با رصد و حفظ لایک ها و کامنت های کاربران ، به طبقه بندی اطلاعات حاصله پرداخته و با تولید بیگ دیتاها و آنالیز این حجم غیر قابل تصور ازداده ها ، به عملیات مختلف افکار سنجی و افکار سازی درسطح جهان میپردازند.

ساده اندیشی بساری است که حضور در شبکه های اجتماعی مبتنی بر اینترنت را درزمره ، فعالیتهای سرگرمی زندگی فردی و اجتماعی انسان امروز قراربدهیم .بدون تردید ابعاد وسیع تبعات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی آن بسیار جدی تر و عمیق تر از سرگرمی ارزیابی میشود.
برای پژوهشگران علوم اجتماعی که تا قبل ازدوران حاکمیت شبکه های اجتماعی، ازراه تحقیقات میدانی و توزیع پرسشنامه و انجام مصاحبه با انواع روشهای علمی به بخش محدودی از این اطلاعات با هزینه و زمان زیاد دسترسی داشتند ،امروزه براحتی با تحلیل انبوه اطلاعات در دسترس، به نتایج بهترو دقیق تری میرسند.
تاثیرات روانشناختی حضور در شبکه های اجتماعی را از نشانگان هیجانی فرد، شامل شادی و خشم و ترس و تنفر و انواع تحریکات جنسی و روانی دیگر میشود دریافت نمود.همه ما انسانهای امروزی بدون انکه به ابر سیستم های موجود کنترل کننده رفتار خود ،فکر کنیم ، دردام دغدغه میزان فالوور و تعداد لایک افتاده و می افتیم .شنیدن صدای یک دینگ از گوشی، بعد از گذاشتن پستی در اینستا گرام یا واتس آپ، نا خودآگاه دل ما را میلرزاند. تعداد فالوورو لایک دریافت شده، نشانه ای جدید برای احساس قدرت و گاهی برنده شدن در رقابتی اعلام نشده و حتی نشانه ثروت و تفاخر و اعتماد بنفس نیز شده است. همزمان دربخش فردی و اجتماعی ،تعداد لایک میتواند نشانه توجه و یا عدم توجه تلقی گردد و اثرات سازندگی و یا تخریبی را هدایت نماید و یا دست کم فرد و جامعه را ابستن حوادث مختلفی درهر سمت قابل پیش بینی بنماید.
کا
کا واحد اندازه گیری هر هزار دنبال کننده(فالوور) صفحه شخصی یک فرد یا گروه و بیانگر قیمت و میزان ارزش سازی اقتصادی یک صفحه در یکی از شبکه های اجتماعی بویژه در اینستا گرام است.هر چقدر فلان سلبریتی و یا چهره ورزشی یا مانکن مد وغیره بتوانند به هر طریق ممکن، عدد بزرگتری از کا را در صفحه خود بطور واقعی و نه تقلبی داشته باشند ،برای صاحبان تجارت در مقیاس های مختلف از ارزش بیشتری برخوردار بوده و موجب پولسازی بیشتری برای صاحب صفحه و صاحب بیزنس مربوط ، میشود .بگذریم از اینکه در مقایسه صفحات مربوط به نویسندگان و شاعران و دانشمندان و معرفی کتاب ، توجه بسیارکمتری از بازیگران سینما و ورزشکاران و صفحات تحریکات جنسی ، را شاهد هستیم. و این خود علامت خوبی برای فضای فرهنگی عمومی جامعه نبوده و نخواهد بود.

آپشن های منشن و شی ر و فوروارد نیز در ایجاد روحیه پخته خواری وجلوگیری از فعالیت فکری برای تولید محتوا و آثار شخصی ،بطور گسترده تاثیر گذار بوده و کاربران ترجیح میدهند روزانه با کمترین زحمتی با روحیه تنبلی و شاید محافظه کاری و عدم قبول مسئولیت، در تکثیر تصاعدی اطلاعات تولیدی دیگران،با کمترین زحمت و بدون جیره ومواجب نقش فعالی داشته باشند .در این زمینه ارسال پیامهای دیگران درگفتن صبح بخیر و شب بخیر و یا متون جذاب ادبی و عاشقانه ،برای اعضای دیگر خانواده و دوستان ، گاهی نه تنها نشانه توجه نمی باشد بلکه برعکس ،نشانه بی توجهی و عدم اهمیت ، تا حد سوءتفاهم در نگاه طرف مقابل و گیرنده پیام نیز تلقی میگردد. همه دوست داریم ولو یک کلمه اختصاصی هم که شده ، برای شخص ما نوشته شود، تا متن بلند بالایی پر از احساسات تند، ولی از نوشته دیگری برایمان ارسال شود. اینگونه پیامها عموما باور نمیشوند. سکوت اعضای گروههای شبکه های اجتماعی نیز معنی دار بوده و میتواند هم به عنوان عمق و تفکر و کم گویی و هم به معنی جبن و ترس و محافظه کاری بنا به موقعیت و دوره زمانی بخصوص،معنی خودش را بیابد.
شبکه های اجتماعی و قدرت و سیاست
امروزه روز، رابطه لایک ، کامنت ، منشن و فوروارد با سیاست و مدیریت ، بویژه در جامعه ایرانی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است . واحدهای پژوهشی سازمانهای حکومتی یا حتی شرکت های خصوصی با بررسی مداوم صفحات رسمی سازمان ومدیران مربوط خود و یا پیگیری اخبار ،میتوانند به میزان محبوبیت ناشی از کارایی و یا احساسات منفی ناشی از عدم کارایی سازمانی پی ببرند .
مطالعات کامنت های مندرج درزیرهرعکس یا مطلبی که گذاشته میشود را در زبان امروز کامنت نوردی می گویند.
اگر چه همگان روزانه اوقاتی را ،خواهی نخواهی به کامنت نوردی اختصاص میدهند ،اما برای محققان علوم رفتاری و اجتماعی ،کامنت نوردی علایم بالینی بسیاری برای تحلیل رفتار درسطح فرد یا گروه و اجتماع را بدنبال دارد .
کامنت نوردی اگر بصورت آکادمیک و با روش های علمی انجام گیرد ،موجب تولید اطلاعات بسیارو انبوهی خواهد شد .افراد از این طریق میتوانند مخاطبان خود را بشناسند و تولید محتوی مطلوب انان را داشته باشند. همچنین بازخوردهای لازم را در مورد افکار وعملکرد خود بگیرند ، بزنگاههای خطرناک رفتار خود و سازمان را شناسایی کنند و نهایتا در ارتقا یا ناخواسته در نابودی خود و سیستم تحت مدیریت، اقدام نمایند .
بستن آپشن کامنت، و یا فضای گفت وگوی دوطرفه با ایجاد کانال بجای گروه ،روش دیگری است که برای پاک کردن صورت مسئله و جلوگیری ازارسال نظرهای مخاطب بکار گرفته میشود.

خشم و نفرت
مطالعات اولیه در بخش کامنت نوردی سیاسی و اجتماعی ،جامعه ایرانی ،بویژه در شهرهای بزرگ ، گویای خشم و نفرت انباشته بسیار زیادی است که بصورت استفاده از کلمات و عبارات خشن و رکیک تا حد ناسزاگویی وتوهین بی حد و حصر خود را نشان میدهد. این معضل و نابهنجاری در نوع واکنش ، از سیاست و مدیریت سازمانهای دولتی ،حوزه خود را به محدوده هنر ، ورزش ، گروه های اجتماعی و حتی اشخاص حقیقی مختلف کشانیده وجامعه را همچون بمب ساعتی به سمت و سوی بحران و انفجار میبرد.
واکنش خشم در روانشناسی نشانه ناکامی است . ناکامی یعنی احساس وجود مانعی برای وصول به هدف شخص. برای مثال نوجوان یا بزرگسالی که مشغول تماشای مسابقه فوتبال مهمی است ،با قطع ناگهانی برنامه و پخش یک آگهی یا پیام و برنامه مذهبی و سیاسی ،دچار احساس ناکامی شده و رفتار خشم را با شکایت و داد و فریاد و احتمالا تا حد پرت کردن اشیا به دور و اطراف، بروز میدهد.
جدا از درستی یا نادرستی و یا ضرورت های موجود و اجتناب ناپذیرایدئولوژیک ، برای ایجاد احساس ناکامی که در جای خود باید بررسی شود ،توجه به خروجی و رخدادهای پس از ناکامی نبایستی تحت هیچ شرایطی مورد غفلت صاحبان قدرت قرارگیرد .
امکانات مختلف گوشی های موبایل در تصویر برداری و ضبط صوت از نزدیک و دور، با دهها نرم افزار تکمیلی ویرایش وتدوین و افزودن انواع افکت و دوبله و صداگذاری مجدد ،سطح امنیت در هر جلسه عمومی و خصوصی و حتی مکالمات تلفنی را بشدت کاهش داده و میرود تا همه مدیران و حتی آدمهای معمولی را در اتاقهای شفاف و شیشه ای قراردهد. این ابزارهای متعدد و مدرن در یک دستگاه کوچک گوشی موبایل که در دست همگان است، در شکستن مرزهای حریم خصوصی و عمومی ، بسیار خطرناک و حادثه آفرین شده است .اطلاعات و داده های تهیه شده از این طریق بر وسعت عملکرد و شدت بروز رفتارهای خشن و یا هتک حرمت و آبروی سازمانها و اشخاص، تنها با لمس یک نشانه در صفحه گوشی و ارسال همزمان ان برای صدها تا هزاران نفر،می افزاید.
تشکیل پلیس فتا و تعریف جرایم اینترنتی ،امری بسیار ضروری و حیاتی بنظر میرسد ولی در عین حال وسعت ، تنوع ،تازگی و پیچیدگی دایمی، اینگونه جرایم ،بررسی و پیگیری انها را با موانع جدی مواجه نموده و نمیشود جانب احتیاط را از دست داد و یا حداقل اینگونه تحرکات را دست کم گرفت .
برای مثال فراوانی ، شدت و نوع واکنش طبقات مختلف مردم ، در مورد عملکرد مسئولین و مدیران سازمانهای دولتی و شهرداری ها در حادثه برف روزهای اخیر استان گیلان در بهمن ماه 1398 ،یا درج هر پیام تبلیغاتی انتخاباتی برای مجلس شورای اسلامی ، می بایست تحلیل محتوا شده و بازخوردهای لازم را به مدیران سطوح عالی کشورویا کاندیداهای مجلس برای انجام تغییرات لازم بدهد . این تغییرات از بازبینی برنامه ها ، تجدید نظر در ساختار سازمانی ،تاثیرات مثبت و منفی مصاحبه ها در بحران ، جابجایی مدیران ، انصراف از نمایندگی یا پافشاری در ادامه حرکت ، تا تغییرات شیوه های مدیریتی را در بر میگیرد .
متاسفانه در دستگاههای حاکمیتی ایران امروز، اینگونه سیستم های ارزیابی مدرن یا وجود ندارند و یا با روش های علمی نسبت به تهیه گزارشات اقدام نمیکنند و یا اگر گزارشات را تهیه کنند، کسی به ان توجه و التفات کافی را نمی کند و دست کم این گزارشات را مبنای عمل بعدی قرار نمیدهند. این قضاوت را از مطالعه فراوانی و بروز مکرر پیامدهای رفتاری و رسانه ای مسئولان،در ادوار مختلف ، براحتی میشود دریافت نمود.سیاست انشالله گربه است ، شهر در امن و امان است ، آسوده بخوابید ، درحالی که دم خروس بیرون زده ،باور کسی را به قسم حضرت عباس نمیکشاند.
در خاتمه با نقل ماجرای سگ کشی برلین ، پایتخت آلمان هیتلری دراواخر دهه 1930 میلادی ، از باب بی توجهی به خشونت مشروع و قانونی به عنوان مقدمه خشونت های غیر قابل تحمل پرداخته ، شاید به عواقب سخت دست کم گرفتن فضای خشن در عرصه شبکه های اجتماعی عنایت بیشتری شده و ان را دست کم نگیریم.
ظاهرا در محدوده سال 1937 ، تعداد سگ های ولگرد در شهر برلین زیاد شده بود . به انگیزه و بهانه رعایت امنیت و بهداشت مردم ، به اصطلاح امروزی ها کمپین سگ کشی با تحریک حکومت رایش سوم در برلین براه افتاد. در کوتاه مدتی ، وحشی گری شهروندان آلمانی درنحوه کشتن حیوانات بیگناه ،بجایی رسید که با لذت و شکنجه سگهای خیابانی را نابود میکردند . صاحب خردی که حرفش شنیده نشد ،نوشت" آخر و عاقبت این سگ کشی، ادم کشی است" و شد جنگ جهانی دوم و اردوگاههای مرگ آشویتس وتربلینکا وبلزک .

گیل خبر: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.