گیل خبر / آیدین پورخامنه - حقیقت تلخ پایین بودن سرانه مطالعه در کشور ما قابل انکار نیست. خبری که سال ها پیش منتشر شد و در آن اعلام شد که هر ایرانی به طور متوسط روزانه تنها دو دقیقه مطالعه می کند. با وجود اینکه اظهار نظرهای زیادی در خصوص تایید یا رد این آمار بیان شد، هیچ کدام منکر پایین بودن سرانه مطالعه نبودند. در اقدامی جدید احمد مسجدجامعی با انتشار فراخوانی از اهالی فرهنگ کشور خواسته بود، پنج شنبه 29 آبان ماه خود را بصورت نمادین در یک کتابفروشی بگذرانند. بسیاری از هنرمندان و نویسندگان به این فراخوان پاسخ مثبت داده و ساعات حضور خود در را کتاب فروشی های مختلف از قبل اعلام کردند. در این فراخوان مسجدجامعی بیان کرده بود که " سرانه پایین مطالعه در مملکت ما حتی ربط چندانی به مشکلات اقتصادی ندارد. مساله اساسی و بنیادین فرهنگ است. بسیارند خانواده ها و کسانی که وضع مالی خوبی دارند اما کتاب نمی خوانند." فرد بیکار بودجه خرید کتاب را ندارد پایین بودن سرانه مطالعه در کشور ما مساله ای فرهنگی است ولی یکی از عوامل اصلی به وجود آمدن فرهنگ کنونی در جامعه را می توان مشکلات اقتصادی دانست. بیکاری یکی از بزرگترین مشکلات در جامعه ماست و طبیعی است فرد بیکار، با وجود اینکه وقت کافی برای مطالعه دارد، بودجه مورد نیاز برای خریداری کتاب و مجلات را نداشته باشد. یکی از مهم ترین مسائلی که درباره وضعیت بازار کار کشور وجود دارد، قابل استناد نبودن آمارهای موجود و همچنین ارائه گزارش های متفاوت فراوان از وضعیت بازار کار کشور است. تنها در یکسال گذشته آمارهای مختلفی از بیکاری فعلی و همچنین خطر بیکاری بزرگ تا سال ۱۴۰۰ ارائه شده است. مقامات دولتی در یکسال اخیر هشدارهای مکرری درباره وقوع بیکاری میلیونی داده اند و در این زمینه درباره احتمال افزایش تعداد بیکاران به ۱۱ میلیون نفر تا سال ۱۴۰۰ نیز سخن گفته شده است. همچنین برخی آمارهای دیگر حاکی از افزایش تا ۵ میلیون نفری جمعیت جویندگان کار تا سال های آینده است. با در نظر گرفتن آماری که از سوی مرکز آمار ایران و مسئولان در خصوص بیکاری اعلام شده است، می توان قدرت خرید کتاب و محصولات فرهنگی را برای این افراد تخمین زد. طبق گفته مرکز آمار ایران، تعداد بیکاران مطلق کشور ۲ میلیون و ۵۰۰ هزارنفر است، از سوی دیگر مسئولان دولتی آمارهایی تا ۲ برابر این رقم را نیز در اظهاراتشان مطرح می کنند. علاوه بر این، بانک مرکزی نیز در گزارش جدید خود درباره وضعیت بازار کار کشور در سال ۹۲ اعلام کرد: ۵ میلیون خانوار در ایران فرد شاغل ندارد؛ ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار خانوار با یکنفر شاغل اداره می شود و ۳ میلیون و ۲۰۹ هزار خانوار نیز دارای ۲ نفر شاغل است. همچنین ۶ میلیون و ۳۳۴ هزار و ۲۰۰ خانوار در ایران شاغل شناخته می شوند و ۲ میلیون و ۱۵۲ هزار و ۸۰۰ خانوار نیز با وجود اینکه درآمد دارند، ولی شاغل نیستند. حدود ۲ میلیون نفری که در حال حاضر دارای اشتغال ناقص هستند و در مرز بین بیکاری و اشتغال قراردارند را نیز باید در کنار ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بیکار مطلق قراردهیم؛ از اینرو جمعیت بیکار کشور تا ۵ میلیون نفر قابل برآورد است. غم نان اگر بگذارد اما خانواده هایی که در آن ها فردی مشغول به کار است، ماهانه چقدر درآمد دارند؟ آیا قسمتی از این درآمد می تواند صرف خرید محصولات فرهنگی شود؟ طبق گفته علیرضا محجوب دبیر کل خانه کارگر، طبق آمار سال 92 مجموعه کارگران سراسر کشور بیش از ۱۰ میلیون نفر است. بر اساس مصوبه شورای عالی کار حقوق دریافتی این کارگران در سال 93 به رقم ۶۰۸ هزار و ۹۰۶ تومان رسید. باید توجه داشت که بر اساس محاسبات صورت گرفته، حدود 80 درصد درآمد فعلی کارگران برای مسکن هزینه می شود و این در شرایطی است که 40 درصد درآمد باید به خوراک خانوار اختصاص یابد و باید به سایر هزینه های زندگی همچون پوشاک و آموزش نیز توجه شود. بر همین اساس یک خانواده 4 نفری از قشر کارگری برای تامین هزینه های خود باید در ماه حدود یک میلیون و 100 هزار تومان درآمد داشته باشد. البته این اعداد در شرایطی مطرح می شود که مرکز آمار اخیراً متوسط هزینه خانوار شهری را یک میلیون و 800 هزار تومان در ماه اعلام کرده است که این آمار نیز نشاندهنده این است که کارگران با دستمزد فعلی نمی توانند هزینه های زندگی خود را تامین کنند. قسمت دیگر شاغلان کارمندان دولتی هستند. محمود عسکری آزاد جانشین معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور تعداد کارمندان را در حال حاضر دو میلیون و 300 هزار نفر کارمند و یک میلیون و 220 هزار نفر بازنشسته در کشور اعلام کرد، درحالی که باید به صورت علی القاعده به ازای هر شش نفر شاغل یک نفر بازنشسته داشته باشیم. حداقل حقوق و فوق العاده های مستمر(شاغلین) موضوع تبصره ماده(76) قانون مدیریت خدمات کشوری برای کارمندان دستگاه های اجرایی مشمول این قانون و سایر مشمولین ماده مذکور، در سال 1393 به میزان 600 هزار تومان و حداکثر حقوق فوق العاده های مستمر این قبیل کارمندان هفت برابر این مقدار است. لازم به ذکر است در این قسمت مشخص نشده که چه تعداد حداقل حقوق و چه تعداد ارقام بالاتری دریافت می کنند تا بتوان انتظار خرید فرهنگی در سبد خرید ماهانه آن ها را داشت. اما طبق بررسی در سال 1392 از هزینه و درآمد خانوارهای ساکن در مناطق شهری ایران که در 79 شهر و با مراجعه به 12 هزار و 300 خانوار نمونه انجام شده است. به گزارش بانک مرکزی که نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران در سال 92 را اعلام کرد،هزینه خوراکی ها و آشامیدنی ها 31.5 درصد، دخانیات 36.3 درصد، پوشاک و کفش 33.6 درصد، مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت ها 36.4 درصد، لوازم، اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه 23.6 درصد، بهداشت و درمان 35.1 درصد، حمل و نقل 19.2 درصد، ارتباطات 29.8 درصد، تفریح و امور فرهنگی 29.2 درصد، تحصیل 18.3 درصد، رستوران و هتل 29.1 درصد و کالاها و خدمات متفرقه 29.7 درصد در سال گذشته رشد داشته است. با توجه به اینکه در سرشماری که سال 88 انجام شد، مشخص شد که 96 درصد جامعه ایران باسوادند، و چرایی که سطح مطالعه ما به این اندازه پایین است. به درستی نمی توان مشکلات اقتصادی را دلیل بر این مهم دانست ولی می توان گفت تاثیر بزرگی در تهیه محصولات فرهنگی دارد. وقتی تعداد زیادی از فارغ التحصیل های دانشگاهی بیکارند و افرادی که شاغل هستند هم از پس هزینه های هنگفت برنمی آیند. زمانی که خانواده ها قدرت خرید گوشت و تامین ویتامین های حیاتی برای رشد کودک خود را ندارند، به نظر طبیعی می رسد که نتوانند مبلغی را حتی به صورت ماهانه به خرید محصولات فرهنگی اختصاص دهند. با توجه به ساختار جامعه توجه کرد که قشر مرفه که توانایی خرید محصولات فرهنگی را دارند ولی به هر دلیل از انجام چنین کاری خودداری می کنند، چند درصد جامعه را تشکیل می دهند.