به گزارش گیل خبر، حوزه معاونت اولی در دولت ها اگرچه از اهمیت بسیاری بالایی برخوردار است، اما این اهمیت در دولت یازدهم بیشتر از گذشته به چشم می آید. تا پیش از آیت الله هاشمی که در سال ۶۸ به ریاست جمهوری رسید، معاونت اولی وجود نداشت. از آن مقطع به بعد سه رئیس جمهور به مدت هشت سال ایران را اداره کردند که در مجموع هفت معاون اول در آنها فعالیت کردند، اما هیچ کدام به اندازه جهانگیری از چنین وزن سیاسی برخوردار نبود. در دوران احمدی نژاد نه داوودی و نه رحیمی در اندازه ای نبودند که همچون وزنه ای سنگین در کنار رئیس جمهور دیده شوند. اگرچه رحیمی در آخرین ساعات ثبت نام انتخابات ریاست جمهوری تلاش کرد در وزارت کشور ثبت نام کند، اما همانطور که بعدها خودش هم گفته بود این کار را برای نشان دادن مخالفتش با احمدی نژاد انجام داد. اقدامی که احمدی نژاد آن را ابتر کرد و با فرمان «ایست» به او اجازه ثبت نام و رقابت با مشایی نداد. پیش از او نیز نه عارف و نه حسن حبیبی که سه دوره به عنوان معاون اول فعالیت کرده بودند، به اندازه جهانگیری مورد توجه قرار نداشتند. همین جاست که در مقایسه با این افراد که عموما معاونت اولی آنها چندان دارای اهمیت نبود، جهانگیری وزنی ویژه تر پیدا می کند. تیمی که در کنار جهانگیری کار می کند جهانگیری در کنار خود مشاوران و معاونانی را قرار داده است که هر کدام به حد و اندازه خود دارای وزن سیاسی بالایی هستند. دایره این افراد نیز گسترده است. از رستم قاسمی گرفته تا عیسی کلانتری. او همچنین افرادی چون ویسه و موذن زاده را نیز به عنوان معاون و مشاور در کنار خود دارد. ترکیبی که وجهه اقتصادی و سیاسی آنها بیشتر به چشم می آید. رستم قاسمی فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا بود که در دولت دوم احمدی نژاد به وزارت نفت رفت. بعد از پایان دولت احمدی نژاد قاسم در حکمی به مشاوره جهانگیری منصوب شد اما در متن حکم مواردی گنجانده شده است که به خودی خود نیز جالب است. او از سوی جهانگیری یک وظیفه مشخص نیز دارد. جهانگیری رستم قاسمی را مامور کرده تا روابط اقتصادی و تجاری ایران و عراق را گسترش داده و در این جهت فعالیت کند. او در متن حکم قاسمی نوشت: «با عنایت به اولویت دولت در توسعه روابط اقتصادی دو کشور دوست و برادر جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق لازم است با بهره گیری از مجموعه توانمندی های دو کشور، در جهت رفع موانع و گسترش روابط اقتصادی دو کشور و اعتلای این روابط با همکاری بخش های دولتی و خصوصی اقدام کرده و با رعایت اصول قانون مداری، اعتدال گرایی و منشور اخلاقی دولت تدبیر و امید، منشا تحولات و خدمات بیشتری باشید.» عیسی کلانتری نیز از دیگر مشاوران معاون اول است. او از سوی جهانگیری به سمت «مشاور معاون اول در امور آب، کشاورزی و محیط زیست» منصوب شد. کلانتری در دولت خاتمی وزیر کشاورزی بود و در میان اصلاح طلبان فردی فعال و شناخته شده است. او در جریان انتخابات سال ۸۸ ضمن دفاع از میرحسین موسوی در اظهارنظری عجیب گفته بود که اگر ۱۳ میلیون آذری به او رای دهند انتخابات را برنده خواهد شد، در غیر این صورت باید با «چادر» کشور را ترک کنند. اگرچه دولت پست محیط زیست را به ابتکار سپرد اما توجه دولت به مسائل زیست محیطی و همچنین وعده های انتخاباتی رئیس جمهور در مورد مسائلی چون خشک شدن دریاچه ارومیه باعث شد در این زمینه بیشتر فعالیت کند. به علاوه حضور چند وزیر که در جناح خود از درجه اهمیت زیادی برخوردار بودند در کنار جهانگیری او را بیشتر مورد توجه قرار داده است. ویسه یکی دیگر از افرادی است که در کنار جهانگیری فعالیت می کند. او در جریان ارائه فهرست وزرای پیشنهادی دولت یازدهم به مجلس جزو گزینه های وزارت صنعت، معدن و تجارت بود. اما بعدها از سوی اسحاق جهانگیری به عنوان معاون هماهنگی و نظارت معاون اول رئیس جمهوری منصوب شده است. ویسه بین سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴ و در دوره حضور جهانگیری در وزارت صنایع و معادن، ریاست هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) را بر عهده داشت. وی بعد از بازنشستگی زودرس در دولت نهم با ایجاد یک شرکت خصوصی مهندسی و مشاور صنعتی فعالیت خود را در بخش خصوصی آغاز کرد. عضویت هیات مدیره ایران خودرو و مدیریت پروژه پیکان ۱۶۰۰ در سال ۱۳۷۰، تاسیس شرکت ساپکو و بر عهده گرفتن مدیرعاملی این شرکت در سال ۱۳۷۲ و قائم مقامی ایران خودرو در سال ۱۳۷۸ نیز بخش دیگری از سوابق و کارنامه کاری ویسه هستند. علاوه بر ویسه موذن زاده نیز به عنوان مشاور جهانگیری فعالیت می کند. او برخلاف ویسه در حوزه معدن و صنایع معدنی کار کرده و در دوره وزارت جهانگیری رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) بوده است. از دیگر سوابق موذن زاده می توان به مدیرعاملی شرکت ملی صنایع مس ایران و مدیرعاملی شرکت ملی فولاد ایران اشاره کرد. وی در حال حاضر در بخش خصوصی مشغول به فعالیت است و یکی از اعضای شورای مرکز نظام مهندسی معدن ایران نیز هست. موذن زاده در سال ۸۴ و همزمان با بازنشستگی او را به عنوان مشاور خود انتخاب کرده بود. یک خبر مهم اسحاق جهانگیری را به مهمترین شخصیت هفته گذشته بدل کرد. تغییرات در کابینه روحانی رفته رفته قطعی شده و در این میان گفته می شود که جهانگیری فردی است که این تغییرات را در پشت پرده هدایت می کند. برای شروع نیز دو وزیر در دستورکار قرار دارند. اگرچه خبر تغییر وزیر صنعت و معدن و ورزش به صورت غیررسمی تکذیب شد، اما با این حال نمی توان از نقش غیرقابل انکار جهانگیری در پشت پرده اداره کابینه به راحتی عبور کرد. او این روزها به مهمترین و تصمیم سازترین چهره کابینه دولت یازدهم بدل شده است. سایت انتخاب که مشی نزدیک به آیت الله هاشمی رفسنجانی و حمایت از دولت دارد در خبر ویژه ای مدعی شد دو نفر از وزرا در «لیست سیاه» معاون اول قرار گرفته اند. گزارش «انتخاب» مدعی بود که جهانگیری تلاش گسترده ای را برای حذف این دو وزیر آغاز کرده است. انتخاب نوشته بود: «منتقدان این دو وزیر معتقدند، از یک سو وزیر صنعت به دلیل کبر سن، برخی اشکالات مدیریتی دیگر و حواشی مرتبط با وی، مورد نقد جدی وی است و از دیگر سو، وزیر ورزش نیز ماه هاست مورد اعتراض اهالی ورزش و ورزش دوستان قرار دارد.» براساس ادعای «انتخاب» جهانگیری نه تنها به دنبال عزل این وزراست، بلکه گزینه های دیگری نیز در نظر دارد و گزینه ها را اینگونه معرفی می کند: رضا ویسه را برای وزارت صنعت پیشنهاد داده که هم اکنون «معاون هماهنگی و نظارت معاون اول رئیس جمهور» است. همچنین گزینه جهانگیری برای وزارت ورزش، محمود اسلامیان است که چندی پیش، با پیشنهاد خود، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری شده است. در این میان، «اسلامیان» تمایلی برای پذیرفتن پست وزارت ورزش ندارد و «وزارت صنعت» را ترجیح می دهد. این خبر اگرچه از سوی نوبخت تکذیب شد، اما با این حال اهمیت نقش جهانگیری در کابینه روحانی بیش از پیش نمایان شد.گفته می شود رابطه اصلی جناح اصلاح طلب دولت روحانی را او اداره می کند. آیا می توان نقشی برتر از یک معاون اول برای جهانگیری قائل شد؟ این سوالی است که سال های آینده می توان به راحتی به آن پاسخ داد. براساس قانون اساسی در صورتی که رئیس جمهور بنابه هر دلیلی از مسئولیتش کنار برود یا کنار گذاشته شود، این معاون اول است که با تایید رهبری به صورت موقت اداره کشور را برعهده می گیرد. جهانگیری همزمان علاوه بر حزب کارگزاران در بنیاد باران متعلق به سیدمحمد خاتمی نیز عضویت دارد و جزو حلقه مشاوران وی است. ارتباطی که او را به این بخش از اصلاح طلبان نزدیک می کند. اما جهانگیری کیست؟ عضو حلقه کرمان کارگزاران او یکی از مردان اقتصادی و مهم برای اصلاح طلبان است. آنقدر مهم که حتی زمزمه های کاندیداتوری اش در سال ۹۲ شنیده شد. جهانگیری از اعضای حزب کارگزاران است؛ از جمله کسانی که این حزب را در دولت هاشمی رفسنجانی ساختند. او را می توان از جمله کارگزاران دانست که تکنوکرات بوده و در دولت های مختلف حضور دا شته از دولت هاشمی گرفته تا خاتمی و روحانی. با پیروزی حسن روحانی در انتخابات او به عنوان معاون اول رئیس جمهور منصوب شد؛ پست مهمی که در دولت خاتمی به عارف اختصاص داشت و در دولت احمدی نژاد فردی چون رحیمی آن را اداره می کرد. جهانگیری دو دوره حضور در مجلس را تجربه کرده است. بار اول در سال ۶۳ و از حوزه انتخابیه جیرفت به مجلس راه پیدا کرد و در دور بعد نیز در مجلس سوم حضور داشت. تحول اساسی و نزدیکی او به اصلاح طلبان و به ویژه مدیران دولتی هاشمی رفسنجانی از جایی آغاز شد که غلامحسین کرباسچی از استانداری اصفهان به تهران آمد تا کلید پایتخت را در دست بگیرد. اسحاق جهانگیری همان موقع به جای کرباسچی به استانداری اصفهان منصوب شد. جهانگیری نقش مهمی در لابی ها و گفت وگوهای پشت پرده دارد. اواخر مجس ششم و در جریان تحصن، او به همراه زنگنه و محمد شریعتمداری مامور شدند تا از طرف دولت با متحصنین مجلس به گفت وگو بنشینند. سه نفری که حالا در دولت روحانی نیز حضور دارند. سال ها بعد و پس از اتفاقات ۸۸ درحالی که شرایط برای فعالیت اصلاح طلبان چندان مساعد نبود، او به همراه مجید انصاری و موسوی لاری به دیدار مقام معظم رهبری رفت. در آستانه انتخابات او یکی از گزینه های مطرح اصلاح طلبان برای ریاست جمهوری بود و آنچنان که خودش گفته بود قرار بود «اصلاح طلبانه بیاید». با این حال ورود هاشمی رفسنجانی شرایط را برای او تغییر داد. تا دقایق آخر انتخابات حتی خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه هاشمی رفسنجانی در انتخابات شرکت نمی کند و اسحاق جهانگیری راهی وزارت کشور شده است. اما او به میدان فاطمی نرفت و به جای او هاشمی درحالی که کمتر کسی فکرش را می کرد در دقایق پایانی ثبت نام کرد. با آمدن هاشمی او به سمت رئیس ستاد انتخاباتی و سخنگوی وی تعیین و شروع به فعالیت کرد. بعد از رد صلاحیت هاشمی او به ستاد حسن روحانی رفت. گفته شد که او از بنیانگذاران و اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران است. او همچنان رابطه اش را با کارگزاران حفظ کرده است. از سوی دیگر او که روزگاری وزیر صنعت و معدن دولت خاتمی بود، بعدها با راه اندازی هفته نامه ای برخی از اصلاح طلبان را گرد خود جمع کرد؛ اصلاح طلبانی که وجهه اقتصادی داشتند. سردبیری این نشریه را امیر حسین مهدوی، سام غفارزاده و سجاد سالک بر عهده داشتند. سالک کسی که به جهانگیری بسیار نزدیک بود و حالا عضو شورای مرکزی تشکل جدید اصلاح طلبان «ندا» است. برادران شهید جهانگیری برادر دو شهید است. اما یک برادر دیگر او مهدی هنوز در قید حیات است و به کارهای اقتصادی مشغول است. مهدی جهانگیری در آخرین انتخابات اتاق بازرگانی ایران توانست از سوی فعالان اقتصادی برای عضویت در این اتاق انتخاب شود. اماخود جهانگیری درباره دو برادر شهیدش می گوید: «اوایل جنگ، برادرم به منطقه هویزه رفت و همراه شهید چمران در جنگ های نامنظم شرکت کرد و در نهایت در آبان سال ۵۹ و در منطقه سوسنگرد به شهادت رسید. من آن موقع مسئول جهاد جیرفت بودم. وقتی خبر شهادت ایشان را به من دادند، بلافاصله به کرمان آمدم، اما جنازه ایشان به کرمان نیامد و در نهایت بعد از ۴۰۰ روز که سوسنگرد آزاد شد، پیکر محمد برگشت. برادر دیگرم یعقوب نام داشت که در سپاه پاسداران بافق کار می کرد و در عملیات بدر به درجه شهادت نائل شد.» جهانگیری همفکری خود با برادران را این گونه توصیف می کند: «آن موقع همه ما یک طرز فکر داشتیم و مباحث سیاسی مطرح نبود. هر سه نفر ما از اعضای ثابت جلسات مذهبی و انقلابی بودیم و در یک جهت حرکت می کردیم.» جهانگیری همچنین بعدها توصیه ای که حاج قاسم سلیمانی به او در زمان جنگ کرد را بازگو کرد: «من زمانی که در جهاد کرمان بودم، مسئول جنگ جهاد کرمان بودم و مرتب به جبهه می رفتم. مادرم یک مقدار نگران بود که بعد از یعقوب و محمد، من به شهادت نرسم اما پدرم تحمل زیادی داشت. برادر عزیزم حاج قاسم سلیمانی چند بار به من گفت که خانواده شما به اندازه کافی داغدار شده است و شما دیگر نباید در جنگ شرکت کنید.» مسئول جهاد سازندگی جیرفت اسحاق جهانگیری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ به عنوان مسئول جهاد سازندگی شهرستان جیرفت مشغول کار شد. جهانگیری در مورد مسئولیت هایش بعد از انقلاب می‏گوید: «بعد از پیروزی انقلاب، من یک دانشجوی ۲۱ ساله بودم. من در آن دوران به دلیل اینکه درد و رنج روستاها را حس کرده بودم، به روستاهای کرمان و بم رفتیم و از آنجا کارهایمان را آغاز کردیم و بعد از اینکه امام(ره) دستور تشکیل جهاد سازندگی را صادر کردند، وارد جهاد سازندگی شدم و از یکی از دهستان های مرزی سیستان و بلوچستان کارم را شروع کردم. بعد هم مسئول جهاد سازندگی شهر جیرفت شدم. در این مرحله زیاد فرق نداشت چه کسی مسئول است و همه در حد توان خود کار می کردند تا کارها بهتر پیش برود.» پیوند با حلقه یاران هاشمی جهانگیری تا اواسط سال ۱۳۶۳ در جهاد کشاورزی کرمان فعالیت کرد. سپس در دومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی توانست به نمایندگی از مردم جیرفت وارد مجلس شود. این نمایندگی در دوره سوم مجلس هم تداوم یافت. دورانی که ریاست مجلس را علی اکبر هاشمی رفسنجانی برعهده داشت و نایب رئیس در مقطعی حسن روحانی بود. از همینجا بود که او به تیم هاشمی رفسنجانی نزدیک شد. او در مورد دوران نمایندگی خود می گوید: «من تا سال ۶۳ هم مسئول جهاد کرمان بودم و در نهایت هم با رای مردم جیرفت در دوره دوم و سوم مجلس شورای اسلامی، افتخار نمایندگی داشتم. من فکر می کنم مجلس جایی است که اگر افراد توانمند باشند، قدرت دسترسی به اطلاعات کشور را دارند و بر اساس استعدادی که دارند می توانند توانمندی خود را بروز دهند. همزمان با مجلس، چند کار موازی دیگر هم داشتم. از طرف نمایندگان مجلس برای شرکت در کمیته تخصیص ارز انتخاب شده بودم و در جلسات این کمیته شرکت می کردم. از طرفی در سازمان اقتصادی بنیاد شهید هم حضور داشتم.» سابقه آشنایی او با حلقه یاران هاشمی و همچنین کرمانی بودنش باعث شد تا بعد ها به تیم دولت هاشمی بپیوندد. او در سال ۷۱ جایگزین کرباسچی در استانداری اصفهان شد. کسی که اصفهان را رها کرد تا پایتخت را برای آیت الله اداره کند. او بعدها به همراه تنی چند از یاران آیت الله هاشمی حزب کارگزاران سازندگی را راه اندازی کردند. بعد از روی کار آمدن دولت اصلاحات، مهندس جهانگیری به عنوان وزیر صنایع و معادن به مجلس پنجم معرفی و موفق به کسب رای اعتماد شد. وی در هر دو دوره ریاست جمهوری خاتمی وزیر صنایع و معادن بود. در دوره دولت اصلاحات، دولت سید محمد خاتمی، ابتدا به عنوان وزیر معادن و فلزات به مجلس پنجم معرفی و پس از ادغام وزارتخانه ها نیز مسئولیت وزارت صنایع و معادن را عهده دار شد. جهانگیری در این دوران ارتباط خوبی با اصلاح طلبان، خصوصا طیفی از اصلاح طلبان که فعالیت های اقتصادی و صنعتی داشتند، برقرار کرد. همین موضوع سبب شد تا اهمیت او در میان آنها روز به روز بیشتر شود. سال های حساس پس از انتخابات ۸۸ جهانگیری در دوران تبلیغات ریاست جمهوری ۸۸ به نفع میرحسین موسوی تبلیغ می کرد. اما بعد از شروع وقایع اعتراضات او از ورود به این جریانات خودداری کرد. تنها یک گزارش از حضور او در جمع سبز ها منتشر شد. مردادماه ۸۹ سایت مشرق گزارش داد که او در مراسم افطاری عبدالله نوری که در آن حدود ۱۰۰ نفر از چهره های سبز چون بهزاد نبوی، حبیب الله پیمان، حمیدرضا جلا یی پور، غلامحسین کرباسچی، محمدعلی ابطحی، علیرضا علوی تبار، سعید حجاریان، محمد نوری زاد، محمد خاتمی، مهدی کروبی، محمد موسوی خوئینی ها و... حضور داشتند،شرکت کرده است. پیوند جهانگیری با عبدالله نوری از زمان تشکیل کارگزاران و انتخابات مجلس پنجم بیشتر شده بود. مشرق گزارش داد که این مراسم دارای حواشی بود که باعث بروز شکاف های جدید در میان گروه‏های سبز شد و این درحالی بود که به برخی افراد گفته شده بود قرار است در این جلسه درباره چگونگی برگزاری مراسم روز قدس بحث و بررسی شود اما شعله ور شدن اعتراضات و طرح اتهامات علیه یکدیگر باعث شد این مراسم ناتمام به پایان برسد. جهانگیری یک سال بعد از آن یعنی در مرداد ماه سال ۹۰، در مراسم ضیافت افطاری محمد خاتمی، رئیس بنیاد باران شرکت کرد. این مراسم با حضور چهره های اصلاح طلب چون حجت الاسلام سیدحسن خمینی، موسوی خوئینی ها، محمدرضا خاتمی، مجید انصاری، محمدعلی ابطحی، معصومه ابتکار و برخی محکومان فتنه ۸۸ به همراه خانواده خود در دفتر حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره) برگزار شد. دیدار با رهبری بعد از وقایع ۸۸ رابطه اصلاح طلبان و نظام دچار تنش شدید شد. انتظار از اصلاح طلبان این بود که در کنار نظام با آشوب مقابله کرده و اعتراضشان را از مراجع قانون پیگیری کنند. با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم، سه تن از اصلاح طلبان توانستند با رهبری ملاقات مهمی را انجام دهند. اینجا بود که نقش جهانگیری اهمیت بیشتری پیدا کرد، چرا که او به همراه موسوی لاری و مجید انصاری به دیدار با رهبری رفتند. او بعدها درباره این دیدار گفته بود: «ما برای دیدار با رهبری درخواست کردیم و ایشان با بزرگواری قبول کردند و ما رفتیم و صحبت کردیم.» او در ادامه مهم ترین توصیه رهبری به اصلاح طلبان در آن دیدار را بیان کرد: «من تا الان هیچ جمله ای از این دیدار را مطرح نکرده ام. ایشان راجع به مطالبی که ما عنوان کردیم، نظراتی داشتند. تاکید ویژه ای که ایشان داشتند این بود که کسانی که جمهوری اسلامی را قبول ندارند را از خودتان دور کنید.» نقش جهانگیری در تشکیل کابینه همزمان با تحلیف رئیس جمهور در مجلس، روحانی کابینه خود را نیز به مجلس معرفی کرد. کابینه ای که در چیدمان آن جهانگیری نقش مهمی ایفا کرده بود. از همین رو بود که او بعد ها در جریان رای اعتماد مجلس به وزرا از آنها حمایت کرد. جهانگیری گفت که این وزرا بعد از بررسی پیشنهاد هایی که کارگروه های مختلف ارائه کردند، صورت گرفته است. او اگرچه گفت که انتخاب ها توسط رئیس جمهور صورت گرفته اما توضیح داد که روحانی از میان لیستی که به او ارائه شده بود این انتخاب ها را صورت داده است: «مجموعه ای از لیست های پیشنهادی در اختیار ایشان قرار گرفت و تاکید ایشان این بود که یک کابینه اعتدالی تشکیل شود و ما در شرایطی قرار گرفتیم که فرصت اشتباه نداریم و دولت نمی تواند با خطا کشور را اداره کند...» حالا و پس از گذشت دو سال از عمر دولت، در حالی که این دولت فکر می کند پایه های آن سفت تر شده است، تصمیم به ترمیم کابینه گرفته است. در این میان عده ای از اصلاح طلبان خواهان ترمیم کابینه به نفع خود هستند و برای این کار بهترین فردی که در دست دارند، اسحاق جهانگیری است. یکی از نقاط مهمی که جهانگیری در انتخاب آن تاثیرگذار بود، انتخاب معاون سیاسی وزیر کشور بود. معاونتی که قریب ۱۰ ماه با سرپرست اداره شد و اصلاح طلبان تلاش زیادی کردند تا فرد نزدیک به خود را به این پست روانه کنند. اینکه جهانگیری تا چه اندازه می تواند در ترمیم کابینه رضایت اصلاح طلبان را جلب کند به ماه های آینده بستگی دارد، اما آنچه مسلم است او یکی از پایه های کلیدی تغییرات در کابینه روحانی خواهد بود. /مثلث