گیل خبر/ در پی فراخوان پایگاه خبری تحلیلی گیل خبر به منظور طرح مباحث حرفه‌ای و بیان چالش‌ها و مشکلات حوزه فرهنگ و هنر و همچنین ایجاد گفتمان توسعه فرهنگی توسط متخصصین امر در استان گیلان، از این پس ذیل عنوان "دغدغه‌های فرهنگی" شاهد مقالات، نقطه نظرات، نقدها و یادداشت های هنرمندان و فعالان فرهنگی خواهیم بود.

در پنجمین شماره از سلسله مطالب "دغدغه‌های فرهنگی"، یادداشت بهروز خوشکار، طراح گرافیک، فعال در حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر را می‌خوانیم:

در تمام طول فراز و فرود تاریخ ملی ایران یکی از سرآمدترین مناطق کشور عزیزمان، استان گیلان می‏باشد. امروزه رشت به عنوان مرکز استان گیلان با توجه به سابقه‏ پرافتخار در حوزه‏‌های مختلف تجاری، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و هنری همواره با عنوان اولین‏‌ها در کل کشور شناخته و نام برده می‏شود.

بیش از یکسال پیش همواره افزایش روزمره و سالانه سفرهای داخلی به این منطقه و گسترانیدن سفره‌‏های نشاط و سرزندگی مردم در دامن و بستر شهری و طبیعت، این مهم را به مدیریت شهری و منطقه ای رشت گوشزد می‌کرد که آیا پایتخت فرهنگی اولین‏‌ها همواره می‌تواند پایدار بماند و آیا توانسته ایم واقعیت آن چیزی را که شعار می‌دهیم را معرفی کنیم؟!

به عبارتی دیگر آیا صِرف داشتن یک نام و سابقه فرهنگ تاریخی، اقلیم و پوشش گیاهی ناب می‌تواند زمینه ساز معرفی و توسعه رشت باشد؟ یا اینکه در این دوران پر هجمه و پرتلاطم متاثر از فشارهای سیاسی، اقتصادی و همه گیری بیماری کرونا، پوشش ساختاری و نظام مند دارایی و پتانسیل های شهری و استانی ضروری نمی‌باشد؟!

فارغ از تمام ظرفیت‏‌های ناب در حوزه های مختلف دیگر این شهر و استان پر افتخار، در این یادداشت به بهانه اجرای «چهارمین جشنواره کارگاه ساخت مجسمه‌‏های چوبی رشت» که به همت برخی از هنرمندان و با حمایت سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری رشت که از تاریخ 30 تیر تا 9 مرداد 1400 در باغ محتشم جنب عمات کلاه فرنگی اجرا شد، بر آن شدم که در باب امور جذابیت‏های هنری که قطعا یکی از ارکان مهم حفظ و توسعه امور فرهنگی است، با هدف ارج نهادن به موقعیت خاص فرهنگی و اقلیمی‌ شهر رشت به عنوان مرکز استان گیلان و پایتخت فرهنگ اولین‏‌های ایران زمین، ضمن تحسین جرأت و جسارت هنرمندان مشارکت کننده و مسئولین عملگرای سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری رشت که در سایه شوم ایام درگیری منطقه‌‏ای و ملی ویروس منحوس کرونا، با توجه به اجرای مناسب پروتکل‏‌های بهداشتی در زمان اجرای آن جشنواره کارگاه هنری انجام شد، نکاتی را در قالب یادداشتی خلاصه در راستای بهرمندی از این رویداد هنری شهر بعنوان یک الگوی نمونه برای بهرمندی در ابعاد وسیعتر بنگارم.

اگر چه ماهیت اصلی این خلاصه یادداشت نقد نبوده و متعارف با خاصیت امروزی محیط رسانه ای نیست، اما در جایگاه خود می‌تواند یک خلاصه بررسی علمی _ تحقیقی با پوششی پیشنهادی باشد.

آنچه که ما، در پدید آوردن آن، دخالت نداشته باشیم حادثه و یا تقدیر نام می‌گیرد که خود محصول دیالکتیک ذهنی انسان و جهان ابژه‌ها است. جهان انسانی همواره از فرهنگ و تاثیر آن بر هنر و تمدن سخن می‌گوید و در گشت و گذار در ابعاد مختلف هنری، خلق آثار مختلف برآمده از آداب، رسوم  و فرهنگ ملت ها، گذشته از آنکه شناخت فرهنگی ما را تقویت می‌کند، فواید بی‌شمار مادی و معنوی برای ما به ارمغان می‌آورد، جامعه را از افسردگی می‌رهاند و به سلامتی جسم و روان ما کمک می‌کند. می‌دانیم که نگریستن و همزیستی با آثار مختلف هنری و یا فرهنگی تأثیر مثبت و شگرفی بر روح و روان آدمی دارد. فضای ممذوج شده با آثار هنری برآمده از فرهنگی خاص زندگی را شاداب و معطر می‏ سازد و تأثیر اعجاب انگیزی بر زندگی و حیات آدمی دارند.

ارتباط میان شهر‌ها و المان‏های هنری در نگاه اول تنها ارتباط میان دو واقعیت کاملاً فیزیکی و محسوس است، اما همین ارتباط کاملا متاثر از فرایندهای سیاسی و اقتصادی و جریان‌های فرهنگی است و بر روی آن‌ها نیز تاثیر می‌گذارد.

مطالعات شهری در ارتباط با محیط طبیعی عمدتا بر اساس درک شهر به عنوان یک اکوسیستم است. شهرها درطول تاریخ تا به امروز به عنوان نماد غلبه انسان بر دشواری‌های زیستی در طبیعت ترسیم شده‌اند. زیرا شهرها همواره پهنه‌های انسان‌ساخت بوده‌اند که با تغییر و دگرگونی کامل پهنه‌های طبیعی شکل گرفته‌اند. تلاش برای کنترل طبیعت را می‌توان در ساخت نمادهای مختلف شهرهای نخستین جستجو کرد که مرزهای قاطعی میان فرهنگ انسانی و طبیعت بکر به‌ شمار می‌آمدند. ظاهر نمادهای هنری در شهرها برخلاف سایر اشکال زیستی و طبیعی، شکلی کنترل شده در راستای تلطیف حس خشک و گاها صنعتی شهر دارد.

متاسفانه حضور و انتشار ویروس مرگبار و منحوس کرونا در کنار ایجاد مشکلات بهداشتی و پزشکی، در حوزه‌‏های مختلف موجب لطمه‌های گاها جبران ناپذیری در جهان بوده که قطعا پس از پایان و یا کنترل این اپیدمی ویروسی، جهان فرصت بررسی دقیقتری از ابعاد مختلف آن را خواهد داشت!

در این بزنگاه جهانی در سایه تقابل انتشار ویروس مرگبار کرونا، نیاز به این هست که شهر رشت نیز با همکاری مناسب بین مسئولین، هنرمندان و شهروندان فعال در حوزه های مختلف، همگام با دیگر شهرهای خلاق در جهان، برای شهروندان و کنشگران فرهنگی و هنری با طراحی و برپایی جشنواره ها و مراسم بومی، ملی و بین المللی‌ در شان خود از دو منظر کلی؛ حفظ و توسعه هنری _ فرهنگی و همچنین روحیه بخشی در سطح و عمق جامعه از طریق بستر سازی و طراحی زیرساخت‏های لازم در فضای مجازی و رسانه‏‌های مختلف نمایان گردد.

همانگونه که ذکر شد مهیا نمودن جاذبه های هنری، فرهنگی و برپایی جشنواره هایی مانند جشنواره «کارگاه ساخت مجسمه‏‌های چوبی رشت» البته با اجرای مناسب پروتکل‏های بهداشتی، فرصتی مناسب را ضمن حفظ و توسعه فرهنگی، موجب اشاعه حس امید و آرامش در سطح شهروندان خواهند داشت و  همچنین جذب سرمایه گذار، درآمدزایی و اشتغال‌زایی و نهایتا توسعه ی فرهنگ شهری در دوران کرونا فراهم می‌کند.

از مهمترین اهداف مد نظر این پیشنهاد می‌توان به انطباق مفهوم پایتخت فرهنگ اولین‏‌ها با پتانسیل‌ها و جاذبه های مختلف اجتماعی و طبیعی منطقه، تبلیغ، ترویج و بازاریابی برای منطقه گردشگری گیلان در راستای جذب سرمایه گذاری‌های کلان در راستای توسعه فرهنگی منطقه؛ حفظ اشتغالزایی و درآمدزایی بومی‌ و حمایت از مشاغل بومی‌؛ توسعه همه جانبه – فرهنگی، هنری، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و شهری - آگاهی زیست محیطی، حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست؛ برنامه‌ریزی راهبردی در جهت ساماندهی و آمایش عناصر گردشگری و تامین بهینه زیر ساخت های توسعه منطقه (اقامت، حمل و نقل، خدمات و ...)؛ اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، هنری و ... در راستای حمایت از کارآفرینان؛ شناخت ویژگیهای طبیعی و جاذبه ها و چشم اندازهای محیطی منطقه و مشارکت شهروندان در توسعه شهری و گردشگری منطقه از طریق ایجاد فضای مناسب برای تورهای مجازی در دوران کرونا و برنامه ریزی گام به گام و کارآمد برای حضور فیزیکی گردشگران در دوران پسا کرونا اشاره نمود.

در پایان ضمن تشکر از تمامی هنرمندان و دست‏اندرکاران برگزاری «چهارمین کارگاه ساخت مجسمه‏های چوبی رشت» امیدوارم که تمامی مسئولین دستگاه های اجرایی رشت و استان گیلان نیز با نگاهی دلسوزانه و مسئولانه، همگام با مدافعان سلامت، آگاهانه پشتیبان تمامی مدافعان فرهنگ و هنر بومی و ملی باشند.