گیل خبر/ علیرضا رضایی-فریبا اسکندر زاده* *دانشجویان  علوم سیاسی دانشگاه گیلان آنچه که همواره در کشورهای در حال توسعه مشاهده میشود این مسئله است که مفهوم توسعه بر مدار غربی شدن تعریف می شود. از جمله اشتباهات روشنفکران جوامع درحال توسعه و کشورهای جهان سوم این است که به جای توجه به تجارب کشورهای توسعه یافته، صرفاً تلاش کرده اند تا نظامات خود را بر اساس آنچه که در آن کشورها می بینند سامان دهند، غافل از اینکه گاه خود این نظام ها حاصل توسعه یافتگی است نه علت آن، این کشور ها در واقع در پی تعریف شاخص ها و استاندارد های موجود در کشورهای توسعه یافته برای کشور خود هستند و این یعنی تقدم توسعه قواعد، چارچوب ها و هنجارها بر شاخص های دیگر توسعه. بعد از انقلاب اسلامی در ایران، حدود چهل تعهد خارجی توسط دولت های جمهوری اسلامی ایران امضاء شده است که سی و دو مورد مربوط به دولت های یازدهم و دوازدهم است، این خود مثالی از تقدم قواعد و چارچوب ها بر دیگر شاخص های توسعه است؛ مسئله پیوستن به کارگروهFATF نیز از جمله موارد مورد بحث امروز است. عده ای عمداً و عده ای نیز ندانسته توسعه را به در سیاست خارجی و پذیرفتن قواعد و هنجار های غربی گره می زنند. در قبال FATF این دسته از افراد معتقدند که عدم پیوستن به این کارگروه و پذیرش کنوانسیون های آن، موجب زوال اقتصاد کشور خواهد بود. اما در واقع عدم توجه به تاریخ اقتصاد سیاسی ملت ها باعث بروز چنین اندیشه ای شده است. FATF خود حاصل پراکسیس انسان در تاریخ است نه اینکه قواعد مطلق برای توسعه اقتصادی، هر کشوری با بهره گیری از تجارب کشورهای توسعه یافته می تواند قواعد و چارچوب متناسب با فرهنگ و ساختار جامعه خود را برای شفافیت مالی وضع کند. البته می توان گفت که علت شکل گیری این اندیشه آن است که عده ای اقتصاد ملی را وابسته به غرب و راهکار برون رفت از بحران اقتصادی را در گرو عقب نشینی از مواضع و کوتاه آمدن در برابر خواسته ها و توقع های کشورهای غربی می دانند.   بالعکس باید دانست که نه تنها ایران بلکه هیچ یک از کشورهای دیگر جهان برای رعایت توصیه های چهل گانه FATF دچار اجبار نیستند و توصیه های این کارگروه به کشورهای عضو برای مقابله نیز الزام آور نیست. نکته مهم اینکه هدف از این ایجاد این الزام نیز صرفاً در مبادله مالی خارجی، کسب اطلاعات مالی و معاضدت قضایی برای فشار بیشتر تحریم ها بر ایران و در واقع جلوگیری از دور زدن تحریم ها توسط ایران است. در حقیقت مبارزه با پولشوئی در قبال ایران یک پوشش برای رهگیری مبادلات مالی تحت تحریم است. باید توجه داشت که تا به این کنوانسیون ها نپیوندیم، هیچ تعهدی برای شفافیت معاملات خارجی ما برای غرب وجود ندارد. اروپا که صرفاً 20 در صد تجارت ایران با آنها انجام می شود، در حال فشار بر ایران برای پیوستن به این دو کنوانسیون هستند تا توصیه های FATF تبدیل به تعهدات حقوقی شود. بنابراین آنچه سد راه حل مشکلات اقتصادی و دیگر مسائل شده عدم پیوستن به این کارگروه یا عدم موفقیت برجام نیست، در تاریخ اقتصادی بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا تکیه به توان داخلی و توجه به توسعه از درون یک اصل بوده است. به طور ویژه کشور کره جنوبی که به اشتباه به ما دیکته شده که از در دوستی و تکیه بر کشورهای غربی به خصوص آمریکا به توسعه دست یافته هرگز چنین مسئله ای در توسعه آن نقش نداشته است. با نگاهی به برگه هایی از کتاب توسعه کره می توان دریافت که کره در دوره توسعه خود که در دوره پارک چانگ هی، مورد اجرائی شدن قرار گرفت هیچ کدام از اصول این برنامه بر روی تکیه کردن بر غرب یا کشورهای دیگر استوار نیست. در مثالی دیگر مبنی بر تکیه کشورها به توسعه از درون می توان از آمریکا دوره اوباما یاد کرد؛ هر چند آمریکا یک کشور توسعه یافته است اما تکیه بر توان درونی در این کشور که مدعی شعار تجارت آزاد است، می تواند این مسئله را تبیین کند که هر کشوری حتی آمریکا که یک ابر قدرت اقتصادی دنیا است اگر به درون تکیه نکند دچار زوال و افول می شود. موسسه پترسون در دوره حسین باراک اوباما در آوریل 2012 در گزارشی اعلام کرده بود که وضع تعرفه 35 درصدی بر واردات تایرهای چینی توسط اوباما، 1200 شغل آمریکایی را از نابودی نجات داد. اوباما در سخنرانی سالانه خود در 2012 پس از این موفقیت گفت: «امروز بیش از هزار آمریکایی مشغول به کارند چرا که ما جلوی افزایش واردات کالای خارجی را گرفتیم.» تعرفه دونالد ترامپ هم مشاغل آمریکایی را از نابودی نجات خواهد داد، چنانکه تعرفه اوباما نجات داد و در واقع این امر را می توان به تلاش آمریکا برای جلوگیری از افول اقتصادی که آهسته برای آمریکا در جریان است تعبیر کرد. همچنین می توان چین را مثال زد که هر چند به عنوان بازیگری در عرصه های جهانی حضور گسترده و رو به رشدی داشته است، اما با این وجود توجه به ظرفیت های درونی و الگوهای بومی هیچ گاه مورد غفلت این کشور قرار نگرفته است. به واقع در سالیان گذشته، چین همواره تلاش کرده تا با ارتقای کمی و کیفی تولیدات داخلی خود حتی از حضور در جریان اقتصاد آزاد و باز کردن درهای کشور خود به سمت اقتصاد جهانی متضرر نشود، در حقیقت چین از قواعد و هنجارهای اقتصاد جهانی تبعیت نکرد. یکی از مصادیق توجه به اقتضاعات و ظرفیت ها و شرایط خاص چین از سوی تصمیم گیران و تصمیم سازان این کشور را می توان در جریان خصوصی سازی آن مشاهده کرد؛ بر خلاف برخی که گمان می کنند خصوصی سازی به معنای قطع کامل ارتباط دولت با اقتصاد است، چینی ها به گونه ای هوشمندانه علاوه بر اجرای دقیق سیاست های خصوصی سازی، حضور دولت در اقتصاد را به صورتی خاص و ظریف مد نظر قرار دادند. به تعبیر دیگر، چینی ها صرفاً برای توسعه به الگوهای غربی دلخوش نبودند و در پیاده سازی برنامه های مبتنی بر پیشرفت و شکوفایی خود، اقتضاعات و شرایط خاص کشورشان را نیز در نظر گرفتند. استفاده بهینه از ظرفیت های درونی در این کشور، مقدمه ای شد برای بهره برداری مناسب از فرصت های بین المللی و بدین گونه نظام اقتصادی در چین به بهترین حالت شکل گرفت که مشابه آن در دنیا کمتر وجود داشت و می توان آن را از این حیث تا حدودی بی بدیل و نمونه توصیف کرد. تکیه بر ظرفیت های داخلی چین آنچنان عمیق و جدی در دستور کار قرار گرفت که حتی در حوزه سرمایه گذاری ابتدا به ساکن، جذب سرمایه های داخلی و به کار گیری آن در مسیر توسعه و شکوفایی در اولویت قرار گرفت، البته طرح این موضوع به معنای نادیده گرفتن سرمایه گذاری خارجی در این کشور نیست و در حال حاضر هم جذب انبوه این سرمایه ها، این کشور را به یکی از قدرتمندترین اقتصادهای جهان تبدیل کرده، اما ابتدا به ساکن موفقیت در جذب سرمایه گذاری داخلی و استفاده سازنده از آن در مسیر توسعه، باعث شد سرمایه گذاران خارجی نیز به حضور فعالانه در اقتصاد این کشور تشویق شوند. پس، اشتباه نکنیم! راه علاج مشکلات اقتصادی ما و پیمودن سریع مسیر توسعه با چشم دوختن به نظامات غربی تامین نمی شود. البته که یکی از جنبه های قدرت هر رژیم شامل تجارت آن کشور می باشد، اما باید دانست که اگر بانکی با ما همکاری نمی کند، به دلیل ترس از تحریم های آمریکاست نه عدم عضویت در کنوانسیون هایی مانند پالرمو و CFT که خود سبب عدم باز ماندن راه گریز و مویرگ های تنفس کشور از تحریم هاست. راهکار امحای این مشکل نیز آن است که از نظام مالی تحت سلطه آمریکا که از آن به شکلی تسلیحاتی بهره می گیرد فاصله بگیریم. ما باید کانالهای دیگر را حفظ و تقویت کنیم. ما در شرایط یکسانی با دوران توسعه این کشورها نیستیم و راهکار آن است که نظامی تهیه شود مبتنی بر توان داخلی و شرایطی که امروز کشور در آن قرار گرفته است.  

گیل خبر: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.