گیل خبر/  اسماعیل انگوتی* *دانشجوی کارشناسی ارشد جزا و جرم شناسی مقدمه در عصر حاضر که شهر ها توسعه یافته و اکثریت جعمیت جهان در شهر های بزرگ وکوچک متمرکز شده اند(جوامع ارگانیک) و تکثر عقاید و ارزش ها وجود دارد،حفظ نظم و امنیت در سایه استقرار قانون یک نیاز ضروری است که تامین کننده منافع جامعه و احترام به جان ،مال و ناموس افراد جامعه است.کرامت انسان در تمامی ادیان ، ارزش ها ، زمان ها و مکان ها مورد نظر بوده است. با توجه به اینکه رفتار های ضدارزشی ، مورد سر زنش و منحرف جزو لاینفک جوامع بشری بوده ، ایجاد یک هنجار مشترک و متعادل که تامین کننده منافع اکثریت جامعه باشد برای توسعه و تعالی و ارتقا فرهنگی مورد وثوق اکثر اندیشمندان است. پیشگیری رفتار های قابل سرزنش توسط کنشگران (پلیس و سیستم قضایی) که نماینده جامعه هستند پاسخ داده میشود و کیفر مجازات مجرمین مطلوب جامعه خواهد بود .جرم شناسان با پژوهش و تحقیقات علمی و تجربی در طول تاریخ و جوامع مختلف به بررسی علمی پدیده مجرمانه پرداختند و در پی یافتن علل جرم و به دنبال پیشگیری از وقوع جرم بوده اند.(پیشگیری بهتر از درمان هست) مکاتب مختلفی به وجود آمده نظریات متعددی در جهت پیشگیری(کنش) از رفتارهای قابل سرزنش ارائه شده است نتیجه واکنش یا همان سزا دهی و مجازات انسانی است که برچسب مجرمیت بر پیشانی او خود خورده ، رنج زندان را کشیده و آسیب های روحی روانی بر او وارد شده که به سختی باز اجتماعی میشود ، در صورتی که نتیجه کنش و پیشگیری ، انسانی بهنجار قانون مدار و اجتماعی مسئولیت پذیر و متعهد است که احساس تعلق نسبت به جامعه خود دارد و این احساس تعلق باعث میشود که از محیط و جامعه خود دفاع کند . طراحی محیطی در این روش که از خصوصیات جوامع ارگانیک و پیچیده شهری میباشد مدیریت رفتارها از طریق طراحی محیط شبکه ارتباطی شهری توسط حاکمیت و تفکر جمعی سازماندهی میشود و نهاد ها و تشکیلات اجتماعی تحت تاثیر قرار میگیرد .روش های مختلف این سیستم به شرح زیر میباشد: ۱٫ افزایش زحمت مورد انتظار برای ارتکاب جرائم ۲٫ افزایش خطرات مورد انتظار برای ارتکاب جرم ۳٫ کاهش منافع مورد انتظار برای ارتکاب جرائم ۴٫ از بین بردن معاذیر برای ارتکاب جرائم علاوه بر کنترل و نظارت بر کنش گران بصورت وضعی اجتماعی و انتظامی مانند نصب دوربین و روشن کردن معابر و گشت پلیس و آموزش افراد (آماج جرم ) بزه دیدگان خصوصا اطفال و نوجوانان ،نظارت طبیعی شبکه پیچیده جامع در معابر و مکان های عمومی که بصورت ناخود آگاه رفتار دیگران را کنترل و نظارت می کنند که همین عامل باعث گرفتن فرصت از مجرمین بلقوه برای ارتکاب به جرائم و رفتارهای ناهنجار و منحرف و مورد سرزنش میباشد .نظارت طبیعی به علت احساس تعلق و مالکیت نسبت به محیط و محل زندگی به وجودمی آید و نتیجه ان حفظ و نگهداری و مراقبت ازجامعه خود می باشد. وجود هنجار ها و وجدان مشترک و محیط شهری و اجتماعی مشترک ، همبستگی و نشاط اجتماعی را به وجود آورده و این امر ظرفیت بالقوه برای کاهش جرم را موجب می شود. نتیجه با طراحی محیطی هوشمندانه و علمی با رویکرد های جامعه شناسی فرهنگی روانشناسی و جرم شناسی می توان با مدیریت رفتار های جامعه با نظارت طبیعی و گرفتن فرصت از مجرمین بالقوه و ایجاد حس تعلق و مسئولیت در افراد جامعه به میزان قابل توجهی از فرصت های ارتکاب به جرائم و رفتار منحرف و قابل سرزنش کاست و میزان امنیت جامعه افزایش داد و در نتیجه ضمن جلوگیری از آسیب های اجتماعی ناشی از مجازات مجرمین و خانواده های آنها و کاهش بزه دیدگان جرم ، به میزان قابل توجهی هزینه های مربوط به سازمان گسترده قضایی را کاهش داد که از نظر اقتصادی نیز برای جامعه مفید و موثر خواهد بود. برای توسعه و تعالی جامعه مهم ترین شرط ایجاد امنیت است. در دو عکس فوق علت شکستن نیمکت احداث شده عدم وجود نظارت طبیعی و احساس تعلق میباشد (نیمکت عکس اول) در عکس فوق در خط سبز نظارت طبیعی وجود دارد. ولی در خط قرمز به دلیل پایین بودن از دید عابر پیاده نظارت طبیعی وجود ندارد و فرصت برای ارتکاب جرائم بیشتراست. نویسنده: اسماعیل انگوتی دانشجو کارشناسی ارشد جزا و جرم شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد بندر انرلی منابع: پیشگیری از جرائم از طریق جرائم طراحی محیطی دکتر غلام رضا محمد نسل پیشگیری از جرائم در قران کریم دکتر جعفر رشادتی با تشکر از اساتید ارجمند خانم دکتر مریم عباچی و جناب دکتر احمد اقایی سیابیل