گیل خبر/ محمد حسین غریبی اخیرا رئیس جمهور در سمنان به پروژه انتقال آب خزر به سمنان اشاره کرد و در پاسخ به خبرنگار گفت: دولت برای این طرح برنامه دارد و براساس اعلام وزیر نیرو مطالعات طرح انجام شده است. مشکل موجود برای اجرای این طرح مشکل محیط زیست در مسیر لوله و بحث آلودگی آن بود که البته نگرانی به حقی بود. روحانی خاطر نشان کرد: هفته گذشته سازمان محیط زیست بررسی های خود در این رابطه را انجام و نظر نهایی را اعلام کرد. خوشبختانه دغدغه محیط زیستی و بحث آلودگی برطرف شده و از نظر دولت مانعی برای این پروژه وجود ندارد، سرمایه گذار آن هم اعلام آمادگی کرده و ان شاء الله با سرعت عمل، اجرای این طرح را پیگیری خواهیم کرد. پس از این اظهار نظر، جنجال رسانه ای زیادی ایجاد شد و کارشناسان بسیاری در این رابطه اظهار نظر کردند ولی سوال اینجاست که آیا دولت و سازمان محیط زیست ایران به تنهایی می توانند بر مجوز چنین پروژه ای را مهر تایید بزنند؟ شاید تا چند سال اخیر این اتفاق ممکن بود ولی در حال حاضر و پس از نگاشته شدن توافق پیرامون رژیم حقوقی دریای خزر، دیگر دولت ایران به تنهایی نمی تواند درباره «سامانه بوم زیستی دریای خزر» تصمیم بگیرد. تعریف سامانه بوم زیستی دریای خزر در ماده 1 توافق رژیم حقوقی خزر این چنین است:« عناصر هوا، آب و موجودات زنده از جمله انسان می باشد که در ارتباط و تاثیر متقابل با یکدیگر در داخل دریای خزر و نیز بخش هایی از خشکی که تحت تاثیر مجاورت دریا قرار دارد، می باشد.» طبق این بند مشخصا منظور از سامانه بوم زیستی دریای خزر مطرح شد. حال این سوال مطرح می شود که چه کسانی می توانند درباره این بوم زیست تصمیم بگیرند؟ دریای خزر در این توافق این گونه تعریف شده:« توده آبی محصور شده به وسیله قلمرو خشکی طرف ها و ترسیم شده بر روی نقشه های ناوبری دریایی منتشره توسط اداره کل ناوبری و اقیانوس شناسی وزارت دفاع فدراسیون روسیه، سن پترزبورگ، با مقیاس 1.750000به شماره 31003، نشر آرشیوی مورخ 1997.4.17، منتشر شده در سال 1998؛ شماره 31004، نشر آرشیوی مورخ 1998.7.4، منتشر شده در سال 1999؛ شماره 31005، نشر آرشیوی مورخ 1996.11.16، منتشر شده در سال 1998 که رونوشت مصدق آنها پیوست این کنوانسیون و جزء لاینفک آن می باشد.» پس چون دریای خزر توده آبی محصور شده به وسیله خشکی هاست پس اطلاق واژه دریا بر آن صحیح نمی باشد و باید از لفظ دریاچه استفاده کرد. تصمیماتی که پیرامون دریاچه خزر گرفته می شود باید توسط تمامی طرف هایی (اعضای این کنوانسیون، کشورهای ساحلی دریای خزر-جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان- که از این پس طرف ها نامیده می شوند) که از این دریاچه سهمی دارند تایید شود و حل مسائل مربوط به دریای خزر در صلاحیت انحصاری طرف هاست و قوانین بین المللی اقیانوس ها و دریاها درباره این دریاچه صدق نمی کند. مسئله ای که در اینجا پیش می آید این موضوع است که آیا انتقال آب دریاچه خزر مشکلی برای این دریاچه ایجاد می کند؟ با تمام صحبت هایی که پیرامون مشکلات زیست محیطی انتقال آب دریاچه خزر به سمنان توسط کارشناسان این حوزه صورت گرفته حتی اگر این پروژه را فاقد مشکل بدانیم کشور های طرف این کنوانسیون درباره هر موضوعی که حتی ممکن است کمترین آسیبی به دریاچه خزر برساند باید نظر خود را اعلام کنند و در این رابطه بحث های تخصصی صورت پذیرد. ماده 2 کنوانسیون رژیم حقوقی خزر این چنین بیان می دارد: طرف ها طبق این کنوانسیون حاکمیت، حقوق حاکمه و انحصاری و همچنین صلاحیت خود را در دریای خزر اعمال خواهند کرد. این کنوانسیون حقوق و تعهدات طرف ها در مورد استفاده از دریای خزر شامل آب ها، بستر، زیربستر، منابع طبیعی آن و فضای هوایی بر فراز دریا را تعیین و تنظیم می کند. همچنین در ماده 3 این کنوانسیون این موضوع را دوباره مورد تاکید قرار می دهد: طرف ها فعالیت های خود را در دریای خزر طبق اصول زیر انجام خواهند داد که یکی از این اصول «استفاده از دریای خزر برای مقاصد صلح آمیز، تبدیل آن به منطقه صلح، حسن همجواری، دوستی و همکاری و حل کلیه مسائل مرتبط با دریای خزر از طرق مسالمت آمیز» می باشد. حال اگر انتقال آب کمترین آسیبی به سامانه بوم زیست دریای خزر وارد کند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ ماده 15 این کنوانسیون در این باره اینگونه توضیح می دهد: طرف ها متعهد به حمایت و حفاظت از سامانه بوم زیستی دریای خزر و تمام عناصر آن می باشند. طرف ها باید مشترکا یا منفردا به منظور حفاظت از تنوع زیستی، حمایت، احیاء و مدیریت پایدار و بخردانه منابع زنده دریای خزر و جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر از هر منبع، تمام تدابیر لازم را اتخاذ و با یکدیگر همکاری کنند. هرفعالیتی که موجب لطمه به تنوع زیستی دریای خزر گردد، ممنوع خواهد بود. طرف ها در قبال هر گونه آسیب به سامانه بوم زیستی دریای خزر به موجب موازین حقوق بین الملل مسئول خواهند بود. با توجه به موضوعات مطروحه می شود بیان کرد که عملاً انتقال آب دریاچه خزر به کویر تشنه ایران ناشدنی است و صرفا می توان آن را یک شعار مانند سایر شعار های عمل نشده ی روحانی دانست که احتمالا صرفا جهت تزریق امید کاذب به هم استانی ها خود داده است. گیل خبر: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.