گیل خبر/بهرام رستمی اول فرهنگ سازی، فرهنگ سازی، فرهنگ سازی! این اصطلاحی است که دائما به گوشمان می رسد. اما فرهنگ سازی یک اتفاق، یک جرقه یا چیزی مانند آن نیست و نخواهد بود. فرهنگ سازی یک روند است، حتی در ممالکی که آنها را به اصطلاح با فرهنگ می دانیم هم خلق الساعه شکل نگرفته است. اینکه مردمانی با فرهنگ و متمدن بوده ایم هم چندان مهم نمی نماید. باید خود را به درستی ارزیابی و جایگاه کنونی را شناسایی و سپس برای ارتقای آن برنامه ریزی کنیم. از سویی زمانه ایجاد و ابلاغ برنامه و سازماندهی از بالا به پایین سالها است سرآمده و جامعه شناسان مفاهیم جدیدی مانند «mutual learning» را وارد ادبیات و گفت و گوی جوامع کرده اند و از سوی دیگر بسیاری از ما تنها با نگاه به بیرون، درون و درون زایی را از یاد برده و نسخه عملی هر چند کوچک ارائه نمی دهیم. کمتر اندیشمندی یافت می شود که همچنان معتقد باشد سازماندهی و برنامه در سطح عمومی و در بدنه جامعهبایستی توسط دولت یا حکومت ابلاغ و انجام شود. در این میان وظیفه خطیر ایجاد بستر مناسب برای گفت و گو بر عهده سازمانهای مردم نهاد است که در کشورهای گوناگون جهان با نامهای مختلفی قابل شناسایی هستند. در عرصه بین المللی از این نهادها به عنوان «سازمان های غیردولتی»(NGO) یاد می شود و در ایران نیز آن را با واژه «سمن» می شناسند. این نهادها خارج از ساختار دولت شکل گرفته اند و به عنوان واسطه هایی میان جامعه و دولت عمل می کنند. در همین راستا، آخرین یکشنبه هر ماه، رشت میزبان نشستی است که به خوبی به وظایف خود عمل می کند. مشارکت عمومی را برانگیخته و جمعی از افراد را گرد هم آورده تا هدفی بلند مدت، بزرگ و قابل احترام که همانا تربیت انسان آگاه و مسئولیت پذیر است را به سرانجام برساند. گروهی از جوانان دغدغه مند که فراتر از روزمره می نگرند و به دنبال سرزمینی پایدار هستند این نشست را ترتیب داده و 5 دوره آن را برگزار کرده اند. دوم وظیفه خطیر! سمنها در ایران مرغ عزا و عروسی هستند. به همین دلیل وظیفه خطیری بر عهده دارند. به سادگی مورد غضب واقع می شوند انواع تهمتها به آنها روا داشته می شود. متاسفانه ضرورت وجود سازمانهای مردمنهاد در جامعه به خوبی درک نشده و از اهداف تعیین شده که برای تشکیلیک جامعه مدنی نیاز است، بسیار فاصله گرفته ایم. این در صورتی محقق خواهد شد که جامعه، افرادی را در راستای ارتقای شاخصه های مختلف تربیت کند. باید در نظر داشترفع بسیاری از معضلات جامعه با افزایش تعداد سمنها و پررنگتر شدن فعالیتهای آنها محقق خواهد شد. جامعه پذیرکردن برخی وظایف موجب خواهد شد تا بسیاری از مشکلات و معضلاتی که در جامعه روی می دهد با درگیر کردن و جلب همکاری مردم یک شهر یا منطقه به درستی حل و فصل شوند. از آنها انتظار می رود پا را فراتر از حیطه تئوری گذاشته و عملی گرایانه به مسائل بنگرند و با جلب مشارکت عمومی و تسهیل گری اقداماتی کاملا کاربردی داشته باشند. به نظر می رسد این سمنها هستند که می توانند با جلب اعتماد عمومی، ظرفیتهای سرمایه اجتماعی مانند اعتماد متقابل، مسئولیت پذیری، مشارکت داوطلبانه، کار تیمی و ... را به حرکت در آورند و روندها و جریاناتی را بسازند که همواره دولت از به جریان انداختن آن عاجز بوده است. سوم در چند سال گذشته و با اهمیت دادن به کسب و کارهای نوپا، انواع رویدادهای استارتاپی، ورکشاپها و ... تا نشستهای متنوع در رشت به اجرا درآمده است. هر کدام با هدفی، عده ای به قصد درآمدزایی که با یکی دوبار برگزاری چنین کارهایی عطایش را به لقایش بخشیده و فهمیده اند نفع مالی ندارد و تا دغدغه نداشته باشی نمی توانی ادامه دهی و عده ای دیگر هم آن را بخشی از مسئولیت اجتماعی خود تعریف کرده اند. چندی پیش که صادق زیباکلام به بهانه یکی از همین نشستها به نام «سِرا» در رشت حضور پیدا کرده بود همه رسانه ها به حضور او در رشت پرداخته و بستر و بهانه را فراموش کردند. ما یاد نگرفتیم به خودیها بپردازیم، همواره نگاهمان به بیرون بوده است. زیباکلام در نشستی حضور یافت که 6 ماه است در این شهر در جریان است. «سِرا» با هدف پرداختن به توسعه پایدار بستری فراهم کرده تا به جای آنکه مسئولینِ همواره پشت تریبون حرف بزنند، رهبران فکری و مردم عادی فرصتی برای سخن گفتن داشته باشند. نکته جالب آنکه مجریان «سِرا» تأکید دارند هر نشست را در مکانی متفاوت به اجرا در آورند و مکانهای انتخابی آنان بر خلاف دیگر نشستهای این چنینی تا جای ممکن مکانهای عمومی است. یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار، اقتصاد است که قطعا در بدنه اجتماع و در شرایط اقتصادی کنونی می تواند امید بخش باشد. این همان بخشی است که سازمانهای مردم نهاد و گروههای کوچک می توانند در آن نقش ایفا کنند. نکته قابل اهمیت نقطه اتصالی است که «سِرا» فراهم می کند. نقطه اتصال بین فعالان اجتماعی، مردم عادی به عنوان ناظرین و حاضرین و مسئولان. سازماندهی از بدنه متوسط جامعه کاری بس دشوار و سخت است که چنین نشستهایی، نخستین گامها برای فراهم سازی بستر گفت و گو را، با تلاش بسیار بر می دارند. «سِرا» در هر رویداد برای افرادی که داوطلب می شوند یک فرصت می سازد. فرصتی برای مردم عادی در جهت شنیده شدن و بیان دغدغه ها. فرصتی که از دل نگرانیها و ایده های خود بگویند و به توازن گفت و گو بین حاکمیت و مردم کمک کنند. همین کنار خودمان، هرماه، در رشت خبری هست. این فرصت را غنیمت بشماریم.