اختصاصی گیل خبر/ ماه گذشته میلیون ها تن از ایرانیان داخل و خارج از کشور در یکی از رقابتی ترین انتخابات ریاست جمهوری طی چهار دهه گذشته رکوردی را ثبت نمودند که پیش از آن تنها در خرداد 76 در ایران سابقه داشته است. اگرچه چهار کاندید در انتخابات اخیر ـ سیدابراهیم رئیسی، حسن روحانی، اسحاق جهانگیری و سیدمصطفی میرسلیم ـ محور این رقابت ها بود اما جدال واقعی بین سید ابراهیم رئیسی نماینده اصولگرایان کشور و حسن روحانی رئیس جمهور مستقر و نماینده طیف اعتدال و اصلاح طلبان جامعه امروز درگرفت. نتایج رقابت ها، با توجه به شور و اشتیاق روزهای منتهی به انتخابات کاملا روشن بود. مردم حسن روحانی را با 57 درصد آرا برنده انتخابات ریاست جمهوری 96 برای دور دوم دولت او برگزیدند. رضا علیزاده دکترای جامعه شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه گیلان که طی سه دهه گذشته در نظرسنجی های ملی ادوار گذشته ـ ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی ـ در مناطق شمالی کشور نقشی کم بدیل ایفا کرده از معدود پژوهشگرانی است که اغلب با ضرایبی کمتر از 5 درصد به پیش بینی دقیق نتایج انتخابات پرداخته است. در آخرین روزهای اردیبهشت، از پیش بینی او برای نتایج انتخابات ریاست جمهوری اخیر جویا شدیم که تخمین او بین 56ـ 60 درصد آرا به نفع حسن روحانی بود. * * * * تحلیل تان از انتخابات ریاست جمهوری در ایران چیست؟ ـ انتخابات دو هفته پیش از جنبه های مختلف قابلیت بررسی دارد، انتخابات اخیر چالش و عرضه دو نوع گفتمان بود گفتمان گفتگو، آزادی و تعامل با دنیا در برابر گفتمان نان و ابهام. مختصات گفتمان اول کاملا مشخص بود ولی در گفتمان دوم فقط وعده افزایش یارانه به صراحت بدون منابع دست یابی ابراز گردید و در سایر حوزه ها تفاوت نظر و عمل دیده می شد. بدین معنا که شعارها با افراد حاضر در ستادهای انتخاباتی مغایر بود. ویژگی دیگر انتخابات قطبی شدن انتخابات بود، یعنی هر دو گفتمان با تمام قدرت وارد عرصه شدند و تا لحظه آخر دست از رقابت نکشیدند. خصیصه بعدی انتخابات توجه مردم به آینده و سرنوشت کشور فارغ از تبلیغات تحریم انتخابات بود، مردم به حضور و عدم حضور افراد شاخص کاری نداشتند و صندوق رای را بعنوان داور اختلافات بیشینی و رویکردی خود انتخاب نمودند. همین عامل موجب مشارکت بالای مردم در این عرصه شد.. * بر اساس سوابق نظرسنجی ها تا چه اندازه پیروزی آقای روحانی قابل پیش بینی بود؟ ـ روند نظرسنجی های علمی و دقیق در یک ماه آخر همگی حکایت از پیشتازی آقای روحانی در انتخابات داشت، البته این روند بطئی و تدریجی بود، چون روند مشارکت در هفته های آخر رو به فزونی بود و از طرف دیگر مردم با دیدن مناظره ها خصوصا در مناظره آخر تصمیم خود را اتخاذ کردند. عملا در ۷۲ ساعت مانده به انتخابات رای آقای روحانی به مرز ۵۵درصد رسید. مثلا در استان گیلان براساس نظرسنجی استانی ایسپا که از دقت بالایی هم برخوردار بود کاملا وضعیت مشخص گردید، چون ما در این طرح هم از حیث تعداد نمونه هم مناطق تحت پوشش دقت بالایی را لحاظ نمودیم، همه مناطق شهری و روستایی در پژوهش لحاظ شدند و داده های بدست آمده در سه روز قبل از انتخابات با مشارکت نزدیک ۷۰ درصد حکایت از رای ۶۰ درصدی آقای روحانی در برابر رای ۲۸درصدی آقای رییسی داشت. در ضمن نزدیک ۱۵ درصد هم در انتخاب فرد مورد نظر مردد بودند. * مناظره ها چه اثراتی بر روند داده های نظرسنجی هفتگی گذاشته بود؟ ـ مناظره ها نقش تعیین کننده ایی در انتخابات داشت و این امر در نظرسنجی ها هم نمایان بود؛ بطوریکه هم موجب افرایش مشارکت گردید هم باعث تغییر در رتبه های کاندیدای دوم و سوم شد. خصوصا نتایج نظرسنجی ها بعد از مناظره سوم روند نزولی آقای قالیباف را نشان داد. و ایشان جایگاه دوم خود را به آقای رییسی واگذار کرد. * کنار رفتن آقایان قالیباف و جهانگیری چه تاثیری بر سبد آرا رقبا داشت؟ ـ اول آنکه هر دو نفر چاره ای جز انصراف نداشتند آقای قالیباف بعد از مناظره سوم ریزش زیادی پیدا کرده بود و به رتبه سوم غلتیده بود و با ماندنش تنها باخت را برای جریان اصو لگرا سنگین تر می نمود. آقای جهانگیری هم برای ماندن نیامده بود ایشان کاندیدای پوششی جریان اصلاح طلب بود و فقط باعث پراکنده شدن آرا آقای روحانی می شد.اما نظرسنجی های دو هفته آخر ایسپا استان گیلان نشان داد که فقط ۵۰ درصد از آرای آقای قالیباف به سبد آقای رییسی می رفت و نزدیک ۲۰درصد به سبد آقای روحانی ریخته خواهد شد و بقیه هم منجر به رای باطله و ریزش به سبد دو کاندیدای دیگر شد.اما آرای آقای جهانگیری کمی متفاوت بود بعبارتی ۷۰ درصد به سبد آقای روحانی می رسید. بعبارتی می توان گفت پنجاه درصد رای آقای قالیباف سیاسی بوده است. * نظرتان درباره نظرسنجی های متفاوت و اغلب با نتایج متعارض در ایام انتخابات خصوصا در فضای مجازی چیست؟ ـ یکی از پدیده های جالب این انتخابات حضور هم زمان شبکه های اجتماعی و شیوع داده های جعلی و نظرسازی های انتخاباتی بود. ببینید معمولا چند نهاد در استان و کشور نظرسنجی های دقیق و علمی انجام می دهند و تا اونجایی که بنده درگیر این پروژه ها هستم هیچکدام نتایج خود رو منتشر نمی کنند و بیشتر در اختیار کارفرمایان و مدیران ارشد استان و کشور قرار می دهند.داده های اعلامی توسط سایت ها معمولا جعلی بوده و بیشتر برحسب علایق افراد تنظیم می گردد.نظرسنجی سایت ها و شبکه های اجتماعی هم بدلایل مختلف فاقد اعتبار بوده و قابل اتکا نیستند