گیل خبر/ سرویس اجتماعی: دوری از معیارهای عقلانیت می تواند سدی محکم رودر روی اجتماعات هوشمند، منظم و قاعده مند باشد. عدم درک صحیح از معیارهای توسعه ما را به جای ترویج و رشد عقلانیت اجتماعی به سمت عقل کل گرایی و سلب امکان هرگونه گفتمان عقلایی سوق می دهد. در شهر رشت بنا به دلایل مختلف از جمله عدم ثبات مدیریت شهری، عدم وجود تفکر بلندمدت و توسعه مدارانه، فرآیند توسعه پایدار با اخلال جدی مواجه شد و شهر رشت با سابقه ی طولانی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نتوانست بنا به پتانسیل و توانمندی بالقوه خود رشد و توسعه پیدا کند. اما در دو سال گذشته تحرکات قابل ملاحظه ای در سطح شهر دیده شد که به نظر می رسد مسیر تازه ای برای دستیابی به توسعه پایدار در رشت آغاز شده است. روند عقلانیت محور و توسعه مدارانه اخیر باعث شد شهر رشت پس از سال دارای برنامه شود، افق و چشم انداز تعریف کند و در راستای آن برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت در نظر بگیرد. یکی از نکات دیگر که نمونه اش کمتر در رشت تجربه شده بود، تولید فکر و اندیشه و ایده های مبتنی بر تفکر عقلانیت و توسعه در مدیریت شهری رشت بود که به شکل های مختلف به تدریج تئوریزه شدند و مصادیق آن و مابه ازای عینی آن در پروژه هایی همچون بازآفرینی و پیاده راه، برندسازی و شهر خلاق خوراک و غیره پیاده سازی شد. در این میان بخشی از بدنه ی شورا با مسیر توسعه و تفکر عقلانیت همراه شد و باید اعتراف کرد که اگر همین عده در دفاع از جریان توسعه رشت قدعلم نمی کردند امروز قطار رشت از ریل توسعه خارج شده بود. احداث پیاده راه فرهنگی در بافت مرکزی شهر یکی از بزرگ ترین پروژه های شهری چند سال اخیر بود که با هدف دستیابی به درآمد پایدار و برندسازی انجام شد که گسترش و رونق گردشگری بر مبنای برندسازی را به همراه داشت. پیاده راه فرهنگی شهرداری پروژه ای مبتنی بر اقتصاد گردشگری است که با رویکرد اقتصادی کردن شهر از طریق گردشگری پایدار صورت گرفت و به تدریج دارد پیامدهای مثبت آن پدیدار می شود. اما مسیر توسعه مدارانه ای که رشت طی این مدت اخیر آغاز کرد خالی از موانع و اشکال نبود که اگر خوب بنگریم سهم عمده ای از آن مربوط به عدم حاکمیت عقلانیت در بخشی اندک از بدنه ی پارلمان شهری و جامعه بود. منتقدان روند توسعه شهر به جای پیگیری گفتمان علم محور که می توانست پیامدهای مثبتی چون تقویت نهادهای شهروندی و سرمایه اجتماعی را به همراه داشته باشد به دلایل مختلف از جمله اختلاف سلایق یا منافع محفلی سعی در زیر سوال بردن این طرح ها داشتند. اما نکته حایز اهمیت که به دلیل دوری از معیارهای عقلانیت اتفاق افتاد، بی توجهی به اقتصاد شهر و پیامدهای اقتصادی این پروژه ها برای شهر به نام انتقاد بود. به عنوان نمونه در این تفکر منسوخ و منحط  برای پروژه بازآفرینی شهر و اجرای طرح پیاده راه شهرداری متاسفانه حواشی زیادی تعمداً تولید شد. منتقدان و بخش معدودی از بدنه پارلمان شهری به جای پرداختن به متن پروژه که حاوی نکات بسیاری بود، به حواشی پیرامون آن تمرکز کردند. این انتقادها به دلیل عدم وجود نگاه علمی و عقلانیت محور غالباً بزرگ ترین پروژه شهری استان که پروژه ای اقتصادی مبتنی بر گردشگری است را به یک سری مشکلات ترافیکی در نقاط دیگر شهر نسبت داده و آن را در حد یک کار بی مورد تقلیل می دهند، بدون آنکه حرفی از پیامدهای اقتصادی و روند اقتصادی شدن شهر بزنند. این پروژه خیلی زودتر از انتظار و امسال در اولین نوروز پس از احداثش، نشان داد که توانست  بهاصلی ترین مرکز گردشگری رشت و نمادی برای این استان تبدیل شود و تاثیرات اقتصادی زیادی برای کسبه این محدوده داشته باشد. به شکلی که تحقیقات میدانی پیش از عید نشان داد که پیش از ایام نوروز اجاره مغازه در محدوده ی پیاده راه از رونق زیادی برخوردار بود. به نظر می رسد تا حدود زیادی شهرداری رشت توانسته با اجرای بخشی از پروژه بازآفرینی در مسیر اقتصادی نمودن شهر و رونق کسب و کار و تعریف مجدد کارکردی شهر گام بردارد. برندسازی شهری مبتنی بر عقلانیت اقتصادی و فرهنگی اقدامی بود که در دو مسیر سرمایه گذاری در عرصه کشاورزی و رهمنون شدن به کشاورزی تجاری و پایدار و همچنین گسترش و رونق گردشگری بر مبنای برندسازی شهر انجام گرفت. ثبت رشت به عنوان شهر خلاق خوراک شناسی در یونسکو شاید یکی از فرخنده ترین اتفاقات در تاریخ معاصر رشت باشد که توانست به عنوان تنها شهر ایران در رشته خوراک شناسی در شبکه ی شهرهای خلاق جهان ثبت شود. ثبت رشت به عنوان شهر خلاق خوراک به رشت چهره ای ملی و بین المللی بخشید و امکان حضور و مطرح شدن نامش را در مجامع بین المللی فراهم کرد. اما متاسفانه جریان کم اثر ضد توسعه در بدنه پارلمان شهری بدون توجه به مزایا و پیامدهای اقتصادی این اتفاق سعی در کم اهمیت جلوه دادن این اتفاق داشتند و منتقدان نیز هرگز در یک گفتمان عقلایی جزئیات اقتصادی شدن شهر از طریق برندسازی شهری را به بحث و گفتگو نگذاشتند در حالیکه به سفرهای خارجی که به واسطه دعوت یونسکو از مدیران انجام شده بود، بسیار پرداخته شد. بدیهی است که حضور در یونسکو ظرفیت بالقوه ای جهت دستیابی به پایداری اقتصادی است و از یک سو می تواند مراتب حضور گردشگران را به این شهر فراهم کند و از سوی دیگر با اجرای طرح «از مزرعه تا سفره» سبب ساز توسعه کشاورزی، اقتصاد خانواده، اشتغال زایی و بسیاری موارد دیگر باشد. شهر خلاق یونسکو پتانسیلی بالایی برای رشت است که می توان این امید را داشت یک بار دیگر «دروازه اروپا» را به روی رشت باز کرده و رونق اقتصادی سابق خود را به آن بازگرداند. اما تمام این اتفاقات لازمه ی عقلانیت اجتماعی و همراهی پارلمان شهری برآمده از تفکر عقلانیت و توسعه است تا موانع را از مسیر توسعه شهر بردارد. در نتیجه برخوردهای مغرضانه با پروژه های مبتنی بر اقتصاد شهری که گاه حتا به متوقف شدن کار هم می انجامد، اقتصاد شهری صدمه می بیند. اقتصادی شدن شهر هم پروسه ای نیست که هر وقت دلمان خواست تعطیلش کنیم و در زمانی دیگر پی بگیریم. امسال قرار بود در قالب برنامه های هفته رشد با هدف برندسازی، جشنواره کوهی (کدو) در پیاده راه رشت برگزار شود. ترتیباتی اتخاذ شده بود که برای این برنامه در تهران تبلیغات محیطی گسترده ای صورت بگیرد. هدف؟ با برگزاری چنین جشنواره ای، برندسازی اتفاق می افتاد و پس از اجرای هرساله چنین اتفاقی، این رویداد هر ساله می توانست گردشگرانی را به رشت بکشاند که حضورشان در شهر مساوی می شد با خرج کردن پول و تقویت اقتصاد شهری. اما شورای شهر، هزینه برای چنین کاری را غیرضروری دانست و یکی از مخالفان مدیریت فعلی شهرداری با تمسخر کلمه کوهی که احتمالا ناشی از عدم توان ذهنی او در درک مفهوم اقتصادی کردن شهر دارد، به برنام مورد نظر تاخت. نتیجه؟ برنامه برگزار نشد! وقت آن است کسانی وارد شورا شوند که درک شان از اقتصاد شهر، درک حسابداری نباشد، تفوات هزینه و سرمایه گذاری را متوجه شوند و با چشمان بسته و باز به اقتصاد شهری ضربه نزنند. اقتصاد این شهر به اندازه کافی نحیف شده و دیگر توان ماجراجوی های غوغاسالاران بی دانش را ندارد.