نویسنده ها خیلی خوب می نویسند و کمتر حرف می زنند. این درباره خودت هم صدق می کند یا فرق داری؟ من زیاد واژه و کلمه هم بلد نیستم و ترجیح می دهم خیلی حرف هم نزنم. خودت هم حتما متوجه شده ایی که بچه های تیم نویسنده ما هم زیاد با کلمه و واژه ها بازی نمی کنند و خیلی ساده حرف می زنند. من بخواهم دیالوگ های فردی را که خیلی روشن فکر و باسواد است و خوب حرف بزند، پیاده کنم و بنویسم، جانم به لبم می رسد.این طوری راحتی؟ از این خصلتم ناراحت نیستم، ولی به کم حرف بودن هم مربوط نمی شود؛ چون خودم همیشه آدم هایی را که لغات را پشت سر هم خوب می چینند، تحسین می کنم، ولی خودم این طور نیستم. من آدم فصیحی هستم؟ نه فکر نمی کنم. ریاضی و آمار خوانده ای و قطعا کسی که درس ریاضی می خواند، ذهنش بیشتر درگیر اعداد و ارقام است. چطور شد نویسنده شدی؟ من از سن کم به هنر گرایش داشتم، ولی هیچ وقت فکر نکردم که آن را به عنوان شغلم انتخاب کنم. البته کلا از کودکی هنر را دوست داشتم. من همان پسری هستم که همیشه کتاب در دستم بود، کتاب زیاد می خواندم. هیچ وقت هم به سینما علاقه ای نداشتم تا ١٤، ١٥ سالگی که یک دفعه به این حیطه علاقه مند شدم. ببینید، ریاضی من خوب بود، ولی حساب گری وارد زندگی ام نشد. اگر شده، حالا دیگر نیست. به هرحال می شود انسان ریاضی بدی هم نداشته باشد، ولی کار هنری هم انجام بدهد. دنیای پیمان قاسم خانی آن قدر پیچیده و حتی فانتزی است که تا امروز و این سن شناختنش سخت است. جدی؟ مصمم؟ خو نسرد؟ بی خیال؟ فانتزی و طنز؟ تا انتهای این گپ و گفت باید به این جواب ها برسیم. من تا نوجوانی هم گوشه گیر بودم و کسانی که با من تا دوم دبیرستان بودند، این تصویر گوشه گیری در ذهنشان وجود دارد. ولی از دوم دبیرستان به بعد و دوران دانشگاه همه من را به عنوان یک فرد شرور و شلوغ می شناسند. چون دوست نداشتم آدم آرامی باشم، دوم دبیرستان تصمیم گرفتم مدرسه ام را تغییر دهم و شخصیتم چیزی شود که دوستش داشتم. آدم اصلی را پایین گذاشتم، پنهانش کردم و گفتم من تصمیم گرفته ام آدم باحالی شوم. خیلی ها هم من را آدم شلوغ، بانمک و فوتبالیست می شناختند. ولی بچه کتاب خوان برای محیط خانه همیشه سر جایش بود. درواقع در این سال ها  تلاش کردم که هر دو این شخصیت ها واقعی به نظر بیایند و این ماسک به صورتم بچسبد. یعنی اگر کسی این ماسک را بردارد، همان فرد کتابخانه ای، آرام و دور از هیاهو را می بیند؟ الان دیگر در ٥٠ سالگی این حرف ها مطرح نیست، چون آن موقع به این فکر می کردم که هویت واقعی ام چیست و من کی هستم؟ ولی حالا دیگر با خودم راحت هستم و حالم خوب است و در کنار اینکه زندگی راحتی دارم، این خصلت را دارم که وقتی نیاز به تنهایی در درونم حس می شود، تعارفی با کسی ندارم و این کار را انجام می دهم. رفت وآمد ها خیلی محدودتر از قبل می شود، ولی در عین حال در جمع مشکلی ندارم و حال خوبی دارم و با ملت خوش می گذرانم. می خواستم موضوع  به اینجا برسد که نویسندگی و کتاب خواندن یک ویژگی  است و ورود به فضای هنر، سینما، دوربین، شلوغی، شهرت و هیاهو یک ویژگی دیگر است که با شخصیت دوم که آن را دوست داری، تطابق دارد. وقتی پیمان قاسم خانی جلوی دوربین می آید، درباره او کنجکاو می شوند و به دنبال این هستند که این فرد کیست و چه کارهایی انجام می دهد؛ چون تجربه نوشتن و فیلم نامه نویسی را از قبل داشتی، اما  بخشی از شهرتت با بازیگری  و حالا با کارگردانی اتفاق افتاده است. شغلی که من انتخاب کرده ام، شغلی است که در آن مهارت دارم و با روحیه من جور درمی آید. درباره بازیگری هم که می گویی باعث دیده شدن می شود، تأثیر خاصی در زندگی ام نداشته است. شاید کمی بیشتر دیده و شناخته شده ام، ولی این طور نبوده که از جنبه ای برای بازیگری و از جنبه ای جدا برای نویسندگی استفاده کنم. شاید اگر کسی جای تو بود، همین جدیت را در دنبال کردن بازیگری هم داشت. آن موقع بد نبود؛ چون زمانی که من فیلم «عاشقانه» را بازی کردم، بازیگر جوان مثل من زیاد نبود، یا اگر هم بود، تعدادشان کم بود؛ مثلا بچه هایی مثل فروتن کم بودند. بیا کلک نزنیم. درباره بازی کردن مثال می زنم؛ سال ٨٨، ٨٩ زمان فیلم «سن پترزبورگ»، زمان اوج بازی سوپراستارهای سینمایی بود، ولی بازی تو هم بازی خیلی خوبی بود و دیده شد و شاید بهترین انتخاب برای آن نقش بود. در جواب فقط می توانم تشکر کنم. اما در اصل نقش فرشاد در «سن پترزبورگ» یکی از بهترین کارهایی بوده که نوشته ام و خیلی دوستش داشتم و فکر می کنم هر کسی این نقش را بازی می کرد، خوب دیده می شد. به نظرم برای اینکه خودم این نقش را نوشته ام، بازی خوب از آب درآمد. کاملا واقف بودم که فرد باید چه عکس العمل هایی نشان دهد. اکثر کسانی که این فیلم را دیده اند، معتقد هستند که پیمان قاسم خانی خودش را در آن فیلم بازی کرده... . برای خودم هم جالب است. شاید هم راست بگویند و قسمت هایی را خودم بازی کرده ام، ولی طرف کلا کلاهبردار بود. چه اتفاقی باعث می شود فیلم نامه نویس مؤلف می شود و از فیلم ساز و کارگردان مهم تر و مطرح تر؟ اجازه بدهید به این سؤال پاسخ ندهم؛ چون با تواضع ذاتی من جور نیست. اگر چنین چیزی درست هم باشد، من علاقه ندارم درباره اش صحبت کنم. کمی سختم است از خودم تعریف کنم. تألیف، یعنی کسی که چیز خاصی را دنبال می کند. اتفاقا وقتی می گویی تألیف و بقیه چیزها ارتباطی به یکدیگر ندارند، جالب تر می شود. وقتی می خواهند پروژه ای را ست آپ کنند، می گویند فیلم نامه ای داریم و فلان کس می خواهد آن را بسازد، ولی آخر کار، کارگردان و بازیگران بیشتر دیده می شوند. به نظر شما این خبر خوبی است؟ به نظر خودم این به زحمت زیادی که روی فیلم می کشم، برمی گردد. مثلا بعضی فیلم نامه ها هستند که تا یک سال روی شان کار می کنم و این کار راحتی نیست. دوستی داشتم که می گفت یک فیلم نامه را ٩ روزه نوشته ام، یعنی فقط خودکار روی کاغذ می گذارند و جلو می روند. اما من حداقل شش ماه طول می کشد به ساختمان کار برسم و بعد دیالوگ ها را بنویسم. نه شش ماه به طور شبانه روز، ولی دائما در حال کم و زیادکردن کار هستم. به این دلیل زیاد هم پول دار نیستم. کم کار می کنم و کار را طولانی می کنم. تفاوت کارهایی که نوشته ای، از تلویزیونی گرفته مثل «شب های برره» و «پاورچین» تا کارهای سینمایی مثل «دختری با کفش های کتانی»، «مارمولک» و «ورود آقایان ممنوع»، با طیف های مختلف، نقش زیادی در شهرتت داشته. به همین خاطر است که می گویند فیلم نامه هایی که پیمان قاسم خانی می نویسد، درصدی از مخاطبان و فروش فیلم را تضمین می کند. بعضی بازیگران مانند رضا عطاران که بازیگر فیلمی می شوند، درصدی از مخاطبان و فروش آن تضمین شده است، حالا چه رضا عطاران این جمله را بپذیرد یا نه. به خاطر اینکه رضا عطاران استاندارد کار را رعایت می کند و در همه کاری بازی نمی کند. به همین دلیل است که بیننده کار او را می بیند و پذیرای کار اوست و یک کار کمدی عامه پسند و مفرح را ایجاد می کند و من هم سعی می کنم این حیطه را رعایت کنم. در واقع عامه پسندبودن گزینه بدی نیست. من خودم را یک سینماگر عامه پسند می دانم و کارم را کلا برای مردم می دانم؛ مثل همین خوب، بد، جلف. ولی قدم اول در کارم این است که کار دیده شود و مردم آن را دوست داشته باشند. به نظر خودت علت موفقیتت روی یک خط ممتد کارکردن بوده یا ادبیات درست در طنز یا شناخت مخاطب؟ برای اینها تعریف زیادی ندارم. تمرکز روی کار کمدی باعث می شود کمدی روز دنیا را بیشتر بشناسم. ولی هیچ وقت دغدغه این را نداشته ام که مطلبی را بنویسم که مخاطب به آن بخندد. من چیزی را که خودم دوست دارم، می نویسم و بردم در این است که سلیقه ام با مخاطب یکی است. خیلی وقت ها برای اینکه مسیر داستانم درست پیش برود، از خیلی خنده ها می گذرم و به فکر خنده های بزرگ تر نیستم. مخاطبِ کار من عامه پسند است و آن را با هیچ چیزی عوض نمی کنم. در فیلم نامه چقدر به اقتباس اهمیت می دهی؟ من خیلی کم در حدود ١٠، ١١ تا فیلم نامه سینمایی کار کرده ام. داستان هایی را که دوست داشته ام، درباره شان کار کرده ام. اما اگر قصه خوبی ببینم، دوست دارم اقتباسی کار کنم. یادم می آید که آقای افخمی به من پیشنهاد کرد که «شرکت جان ریشا» را به شکل اقتباسی ایرانی کنم. پیشرفت خوبی داشتم، ولی منصرف شدم؛ چون متأسفانه با ادبیات ایران آشنایی زیادی ندارم. نظر شخصی من این است که ادبیات ایران مخصوص انسان های خاص است، شاید هم اشتباه کنم. آیا درحال حاضر ما یک رمان خیلی خوب  در حد «دایی جان ناپلئون» یا «ماشأالله خان در دربار هارون الرشید» یا یک رمان کمدی خوب داریم؟ اگر باشد که علاقه مند هستم روی فیلم نامه آن کار کنم. شاید به این دلیل باشد که امروزه ایران و فضای کل دنیا به سمت مینی مال رفته؛ چون حوصله مردم کم شده است. احساس می کنم ادبیات عامه پسند در ایران یا نداریم یا من با آنها آشنایی ندارم. ولی علاقه مندم که آنها را بخوانم؛ مثلا یک قصه ترسناک از آقای رامبد خانلری خواندم که خوشم آمد و فضاسازی این داستان خیلی زیبا بود. مشکل من شاید این است که زیاد داستان نمی خوانم. نوشته هایت فانتزی است و طنز رئال نیست. «ورود آقایان ممنوع»، «نان، عشق، موتور هزار» و «سن پترزبورگ» و «خوب، بد، جلف» هم تا حدی فانتزی است. هیچ کدام شخصیت های طنزش خیلی رئال نیستند و در دنیای واقعی خیلی وجود ندارند. پردازش کاراکترها درست است، ولی موقعیت آدم ها نه. همیشه یک درصدی از فانتزی وجود دارد؛ کم یا زیاد. من عشقم از بیخ فانتزی بودن است و دوست دارم چیزهایی در سینمایم داشته باشم که امکان واقعیت آنها وجود ندارد، ولی انگار فانتزی زیاد در ایران مساوی است با کار کودکانه. می گویی زیاد با واژه ها آشنایی ندارم، پس چطور عبارات و اصطلاحاتی خلق می کنی که اپیدمی می شود  و سال ها زبان محاوره می شود؟ این عجیب نیست؟ به نکته جالبی اشاره کردی. اتفاق خاص «برره» و «پاورچین»، علاقه من و مهراب در آوردن عبارت هایی مثل ووی گولندز بود. کلماتی که مربوط به ذهن فانتزی ماست. پس اقتباس با کپی یکی نیست و حرف آدم های مچ گیر اشتباه است. شاید مچ گیری به خاطر این است که در سال های اخیر کمتر اقتباس داشته ایم. اقتباس خوب است، اما کپی بار منفی دارد؛ مثلا در مجموعه «دورهمی» با وجود اینکه مهراب دوست ندارد بگویم، اقتباسی نیست، بلکه به او یک مجموعه هندی دادند و گفتند عین همین را بساز و او قبول کرد. این ماجرای مثلا افشاگری، در مورد «خندوانه» هم اتفاق افتاد. برنامه هایی از جنس «خندوانه» و «دورهمی» سرگرم کننده هستند، ولی ارزش ویژه هنری ندارند؛ چون شبیه هم هستند. مثل اخبارمان که شبیه به هم است. خلاقیت خوب است و امیدوارم کارهای خلاقانه تر بسازیم. مسابقات دیگر کشورها بامزه است. ما می توانیم از روی آنها برنامه های جالبی بسازیم. ساختن سریال با اقتباس آسان نیست؛ چون به روز کردن مراحل پیچیده خود را دارد و خیلی سخت تر هم نوشته می شود و اگر خودم آن را بنویسم، راحت تر است. نکته آخر اینکه من و مهراب کندترین نویسنده های تاریخ هستیم و زمان نوشتن هم برای ما مشخص است. در تمام این سال ها فقط روی نوشتن و بازیگری تمرکز داشتی، ولی در سال ٩٤ یکباره به این فکر افتادی که چیزی را که خودت نوشته ای، بسازی. البته یادم می آید که چند سال هم می خواستی «نقاب» را بسازی... . حقیقت این است که من هیچ وقت برای زندگی نقشه نداشتم؛ مثلا من الان ٥٠ سالم است و تصمیم دارم کارگردانی کنم و این مدل جلو رفتن من است. کارگردان هایی که مدنظر ما بودند، درباره این فیلم گرفتار شدند و عملا همکاری میسر نشد، مثل رامبد جوان، سروش صحت و حسن فتحی. زمان ساختن این فیلم درست بود یا نه؟ نه، زمان آن تقریبا ١٥ سال پیش بود. اگر قرار بود فیلم را  ١٥ سال پیش بسازید، با الان چه فرقی داشت؟ قطعا ضعیف تر بود؛ زیرا تجربه کمتری داشتم. تجربه این فیلم چطور بود؟ هنوز اوایل اکران هستیم، اما بازخورد فیلم در جشنواره و سینماهای مردمی خیلی خوب بود. خوب، بد، جلف تجربه خوبی بود و حتی به نظر خودم محدودیت های کارگردان های اول را نداشتم. ولی بالاخره مشکلات و نقطه ضعف هایی هم داشت. مخصوصا مشکلات تکنیکی. از این لحاظ خوشحالم که حداکثر تلاشم را کرده ام که با کمترین امکانات بهترین فیلم را بسازم. پس همه گروه اعتماد کردند؛ از لحاظ بازیگر، بودجه و چیزهای دیگر. حتما همین طور است. تیم یکدست بود و حالمان زمان تولید خوب بود کنار هم. فضای کارگردانی را چقدر دوست داری؟ من اصولا آدم شلوغی و جمع نیستم و سعی می کردم همیشه حداقل افراد در صحنه باشند. اگر غیر از این بود، صحنه را رها می کردم و می رفتم. در نتیجه همه خود را با این شرایط وفق می دادند. در عین حال، کار خیلی وحشتناک و طاقت فرسایی بود. مخصوصا که فضای فیلم نامه فصل تابستان بود و ما آن را در زمستان کار کرده بودیم. با فضاهایی غیرقابل تحمل مثل انبار و فضاهای بسته.

صبا