گیل خبر/ بابک کاظمی شورای شهر نماد بارز مردم سالاری دینی و تحقق اصل حاکمیت مردم بر تعیین سرنوشت خویش است . سه دوره از استقرار نهاد شوراها در کشور می گذرد و در این سال ها ، شوراهای شهر و روستا با وجود نوپا بودن و تجربه جدید مدیریتی و نظارتی در اداره شهرها و روستاها ، به ویژه کلان شهرها ، منشاء خدمات و تحولات گسترده و ماندگاری شده اند که نمونه بارز این موفقیت ها در نظام مدیریتی شورایی طی سال های اخیر به منصه ظهور و بروز رسیده است . اعضای شوراهای شهر و شورا به عنوان نماینده توانمندی های علمی و فکری مدیریت شهر محسوب می شوند ، با توجه به اصل یکصد قانون اساسی برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی ، اقتصادی ، عمرانی ، بهداشتی ، فرهنگی ، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم در اداره شهرها و دیدگاه امام خمینی (ره) و نگرش مقام معظم رهبری که همگی بر حضور جدی مردم در عرصه تصمیم گیری کشور استوار است و همه حاکی از کارآیی این نهاد اصیل است و مهمتر آن است که مشارکت در انتخابات در شوراها تنها به انتخاب افراد محدود نمی شود ، بلکه با فعال شدن اقشار مختلف مردم در امر تصمیم گیری های مربوط به سرنوشت خودشان است و اصل تفویض امور از سوی دولت به مردم بارزترین  مولفه های آن است از این منظر هم پارلمان محلی یا شورای شهر و وظایف شوراها در عرصه  مدیریت شهری ارتباط تنگاتنگی با زندگی روزمره مردم دارد ضروری است . یکی ازوظایف اصلی شورای اسلامی شهرانتخاب شهرداربرای مدیریت شهرمی باشدکه بنظرحقیراین وظیفه یکی ازحساس ترین وبه نوعی خطیرترین وظیفه شورا هاست که این مسله بایدبه دقت موردتوجه قرارگیرد تا مبلمان شهری شایسته وبایسته ای داشته باشیم . به موجب مفاد ماده یک آیین نامه اجرایی شرایط احراز تصدی سمت شهردار و تبصره های ذیل آن ، کسانی را می توان به سمت شهردار انتخاب نمود که دارای شرایط زیر باشند: الف ) ـ تابعیت جمهوری اسلامی ایران . ب ) ـ حتی المقدور متاهل و دارای حداقل (۲۵) سال سن و (۵) سال سابقه ی اجرایی در موقع انتخاب شدن . پ) ـ انجام خدمت وظیفه ی عمومی ( دوره ی ضرورت) یا داشتن معافیت دایم در زمان صلح. ت ) ـ اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی. ث ) ـ دارا بودن حسن شهرت. ج ) ـ داشتن توانایی جسمی و روحی برای انجام کار. چ ) ـ نداشتن محکومیت کیفری که مستلزم محرومیت از حقوق اجتماعی باشد. ح ) ـ دارا بودن تحصیلات و تجربه به شرح زیر: ـ۱ـ حداقل تحصیلات کارشناسی ( لیسانس) برای شهرداری های درجه (۱ تا ۶). ـ۲ـ حداقل تحصیلات کارشناسی ( لیسانس) با گرایش های مشخص شده توسط وزارت کشور برای شهرداری های درجه (۷ تا۱۰). ـ۳ـ برای شهرداری های درجه (۱۱ و ۱۲) حداقل تحصیلات کارشناسی ارشد ( فوق لیسانس) با گرایش های مشخص شده توسط وزارت کشور ….. بدین ترتیب اعضای شوراهای اسلامی شهر با رعایت ضوابط و شرایط آیین نامه مربوطه ، اولین انتظارخود را از شهردار منتخب با عنوان قانون مداری منعکس می کنند. به طور کلی شهردار خوب کسی است که علاوه بر دارا بودن منش مدیریتی خوب، بتواند هدف و چشم اندازی مناسب را برای شهر ترسیم کند مسلما هدف اساسی همانا نیل به کیفیت خوب شهری است ، اما پیش از آن ، شناخت وضع موجود هر شهر در چارچوب بینش استراتژیک شامل نقاط ضعف و قوت و همچنین فرصت ها و تهدیدها، ضروری است . علت شکل گیری و ظهور شهرها یکسان نیست. عامل پیدایش شهر هر چه باشد هدف همه ی شهرها، تعالی و رشد و تامین آسایش است. در این خصوص می توان این پرسش را از حیث نظری و کلی برای کاندیداهای احراز مقام شهردار طرح کرد که مشخصه های کلی و عمومی شهر خوب چیست و شهر مورد نظر چقدر با وضع مطلوب فاصله دارد؟ پروفسور لئونارد دهُل، استاد برنامه ریزی شهری دانشگاه برکلی، شهر خوب را این گونه توصیف می نماید : شهر سالم و خوب، شهری است که همواره محیط هایی اجتماعی و کالبدی ایجاد می کند و بهبود می بخشد و منافع اجتماعی اش را گسترش می دهد، به طوری که مردم را قادر سازد در اجرای همه ی عملکردهای زندگی اجتماعی و در پرورش حداکثر توانایی های بالقوه شان به طور متقابل از یکدیگر حمایت و پشتیبانی کنند . شهر خوب محیط اجتماعی و کالبدی با چنان امکاناتی است که انجام کلیه ی فعالیت های زندگی را به سهولت و با کارایی مطلوب امکانپذیر می سازد . به عبارت بهتر، شهردار باید به گونه ای عمل کند که در نهایت، حافظ منافع و ضامن خوشبختی ساکنان باشد. اساسا برای نیل به هدف خوب، می بایست راه و روش خوب نیز مدنظر قرار گیرد. به عبارت بهتر، تنها می توان از راه و روش خوب، انتظار مقصد و اهداف خوب را داشت. در واقع برای اداره ی خوب یک شهر به هدف و چشم انداز نیاز است ولی کافی نیست. این امر باید با یک منش مدیریتی خوب تکمیل شود. در کنفرانس بزرگ سکونتگاه های بشری سازمان ملل متحد که در سال ۱۹۹۶ در شهر استانبول ترکیه برگزار شد، اصول و معیارهای چگونگی حاکمیت شهری خوب و مطلوب بدین شرح تعیین شد : ـ۱ـ مشارکت : بر این اساس، مقامات شهری و به ویژه شهرداران می بایست بر نقش مشارکت مردم در تصمیم گیری های اساسی تاکید کنند و سازوکارهای آن را نهادینه سازند. ـ۲ـ شفافیت : در زمینه ی اطلاعات و فرایند تصمیم گیری ها، باید سازوکاری سالم برای دسترسی آزادنه مردم به اطلاعات سطوح مختلف مدیریت شهری و فرآیند تصمیم گیری فراهم آید. ـ۳ـ اثربخشی و کارآیی : همواره باید به عنوان اساسی ترین معیارهای میزان رضایت بهره برداران و نیز نحوه ی استفاده از منابع برای ارایه ی خدمات و اجرای طرح ها، مدنظر قرار گیرد. ـ۴ـ پاسخ دهی: شهردار و مقامات شهری باید ضمن توانایی درک نیازها و خواسته های جامعه ی شهری، توان پذیرا بودن و پاسخ دهی را داشته باشند . ـ۵ـ بینش استراتژیک: به معنى داشتن نگاهی آینده نگر است. مقامات شهری از جمله شهردار و شورای شهر باید چشم انداز مشترکی را برای آینده ی شهر پیش بینی کنند. ـ۶ـ تمرکززدایی : مقام شهردار باید وظایف و قدرت خود را به نحو سازگار و منطقی بین سطوح پایین تر نظام مدیریت شهری توزیع کند، به نحوی که به سطوح بالای سیستم مدیریت شهری بیشتر جنبه ی نظارتی بخشد. ـ۷ـ مسئولیت پذیری: منظور، پاسخگو بودن و مسئولیت پذیری در برابر آثار و پیامدهای اجرای تصمیم هاست ـ۸ـ عدالت: نگرش عدالت مدار و فراگیر به امور و فراهم ساختن امکان بهره مندی یکسان شهروندان از خدمات مطلوب. ۱ـ میزان شناخت از شهر ( نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدها) ـ۲ـ میزان شناخت و درک از اصول و معیارهای شهر خوب به عنوان چشم انداز. ـ۳ـ میزان شناخت از برنامه های توسعه ی ملی، استانی به عنوان برنامه ها و طرح های بالادست و نحوه ی تفسیر برنامه ها و طرح های شهری موجود. ـ۴ـ میزان شناخت و درک از مختصات مدیریت شهری خوب و رویکردهای آینده فرد کاندیدای احراز سمت شهردار در اداره ی امور و اجرای برنامه ها. بدین ترتیب، علاوه بر اصل زیربنایی «قانون مداری» و در نظر گرفتن ملاک های قانونی در انتخاب شهردار، می توان کلیه ی اصول و معیارهای مطرح شده در این نوشتار را در قالب سه مولفه «میزان هدفمندی» ، «برنامه مداری» و « حاکمیت مداری خوب» خلاصه کرد. همچنین به صورت منطقی و با عقل سلیم می توان موفقیت سه دسته افراد ذیل را در پیشبرد امور و وظایف شهردار در مقایسه با سایر افراد پیش بینی کرد . سه ویژگی آتی ، به عنوان ویژگی های مکمل ملاک های کلی و عمومی مطرح شده برای انتخاب شهردار یادآوری می گردد : ـ افرادی که سابقه ی سکونت و یا کار در شهر محل پیشنهاد تصدی سمت شهردار را دارند ( به لحاظ امکان شناخت بیشتر با مسایل فرهنگی : اجتماعی و … مردم شهر). ـ افرادی که سابقه کار در شهرداری همان شهر و یا شهرداری های مشابه را دارند. ـ افرادی که در زمینه های تحصیلی نزدیک با مدیریت و برنامه ریزی شهری دارای تحصیلات عالیه هستند. ***   با توجه به آنچه مطرح شد و به عنوان پیشنهادهای کاربردی برای شوراها در زمینه ی فعالیت های شهردار خوب ؛ می توان درخواست نمود که شوراها آرمان گرایانه به شهردار نگاه نکنند و با توجه به وضعیت شهرها و نارسایی های شهرداری به کمک شهردار بپردازند. شوراها لازم است ضمن توجه به موارد مطرح شده در مورد ویژگی های علمی، اجرایی و فردی شهردار خوب، در حمایت ازشهردار به ویژه درکلانشهرهابکوشند تا ضمن پاسخ به مطالبات مردم از شهرداری ها، بیشتر به برنامه های اجرایی و کاربردی شهردار توجه کنند و در صورت امکان شهردار را با توجه به برنامه هایش موردحمایت قراردهند مجددا تاکید مى شود که عوامل فراوانى در موفقیت شهرداران تاثیر دارند و فهرست ویژگى هاى شهردار خوب می تواند همچنان ادامه یابد و نیز باید پذیرفت که هیچ گاه یک نفر نمی تواند تمام ویژگى هایى را که براى پذیرش سمت شهردارى لازم است دارا باشد. تلاش براى به حداقل رساندن نقاط ضعف مدیریتى، از اصول پذیرفته شده ی اعضاى شوراى اسلامى شهر به شمار مى آید. باید تلاش کرد تا با توجه به معیارهایى که به آن اشاره شد و همچنین اولویت بندى آنها با توجه به ویژگى هاى شهر به ارزیابى فعالیت های شهردارى وشخص شهردارو ، متناسب با شرایط خاص شهر خود پرداخت. به امیدداشتن شهری مدرن باحمایت شوراهای شهرازشهرداران خلاق وجوان ماخذ: ماهنامه ی شوراها پایگاه گیل خبر: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.